Δάφνη
Δάφνη
Βιότοπος – περιγραφή:
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Laurus nobilis L. (Λάουρος ο ευγενής ή Δάφνη του Απόλλωνος). Το γένος περιλαμβάνει μόνο δύο είδη. Την L. nobilis και την L. canariesnsis (ιθαγενές των Καναρίων νήσων).
Ανήκει στην οικογένεια των Δαφνοειδών.
Είναι δέντρο αυτοφυές σε Ασία, Μεσογειακές χώρες και Νότια Ευρώπη.
Το βρίσκουμε σε κοιλάδες σε τοποθεσίες δροσερές και σκιερές.
Στην χώρα μας τη συναντούμε και με τα ονόματα βάγια, βάϊα, λαύρα ή λαύρος (από το λατινικό laurus).
Είναι μικρό δέντρο με λείο φλοιό στο χρώμα της τέφρας, με φύλλα παχιά, δερματώδη, λογχοειδή και στη περιφέρεια κυματοειδή. Έχει άνθη μικρά, πρασινόλευκα τα οποία φυτρώνουν πολλά μαζί από τις μασχάλες των φύλλων. Ο καρπός της είναι ράγα μαύρη που μοιάζει με μικρή ελιά.
Ιστορικά στοιχεία:
Την δάφνη την γνώριζαν οι Αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι. Οι Ρωμαίοι μάλιστα την ονόμαζαν Laurare (εξυμνώ) γιατί πίστευαν ότι το δέντρο αξίζει τις μεγαλύτερες τιμές. Οι Αρχαίοι Έλληνες με τους κλώνους της δάφνης της Απολλωνείου, στεφάνωναν τους νικητές και η συνήθεια αυτή διατηρείται μέχρι σήμερα. Την θεωρούσαν σύμβολο σοφίας και ποίησης.
Συμβόλιζε για τους προγόνους μας ακόμη την ευημερία και προστάτευε τα σπίτια από την κακοτυχία και τους κεραυνούς, όπως πίστευαν.
Ο Θεόφραστος είχε περιγράψει την πλατύφυλλο και την στενόφυλλο (Laurus nobilis angustifolia). Αναφέρει ακόμη ότι από το ξύλο της έφτιαχναν μπαστούνια και τρυπάνια γιατί δεν φθειρόταν.
Ο Διοσκουρίδης αναφέρει ότι τα φύλλα της δάφνης είναι θερμαντικά και καταπραϋντικά και πως τα ξεραμένα φύλλα έχουν πιο δυνατό άρωμα από τα φρέσκα. Τα συνιστούσε εναντίον των ρευματισμών, της αρθρίτιδας, της δυσπεψίας και της αεροφαγίας.
Οι Ρωμαίοι μπροστά στις πύλες των αυτοκρατορικών ανακτόρων φύτευαν δάφνες σε δενδροστοιχίες και για αυτό ο Πλίνιος την είχε ονομάσει θυρωρό και φύλακα των αυτοκρατόρων.
Η λέξη Bachelor (πτυχίο πρώτης βαθμίδας) που έχουν οι Άγγλοι προέρχεται από τις λέξεις Bacca-laureus που σημαίνει καρπός δάφνης γιατί και αυτοί είχαν το φυτό ως σύμβολο σοφίας.
Οι Βεδουίνοι της ερήμου γνώριζαν το φυτό και έβαζαν στον καφέ τους ένα φύλλο δάφνης για να τον αρωματίσουν.
Στην Κρήτη έχουμε κύρια την πλατύφυλλο δάφνη. Στο χωριό Τζιτζιφέ του Αποκόρωνα παλαιότερα παρήγαγαν ποσότητες δαφνέλαιου το οποίο διοχέτευαν στο εμπόριο. Παραδοσιακά στην Κρήτη χρησιμοποιούσαν το δαφνέλαιο για εντριβές στο τριχωτό της κεφαλής. Επίσης αναμειγμένο με μεταβγαλμένη ρακή (από διπλή απόσταξη) το χρησιμοποιούσαν για εντριβές και το αφέψημα των φύλλων το έπιναν κατά των αμοιβάδων. Τον χυλό των φύλλων τον χρησιμοποιούσαν για το ζύμωμα των εορταστικών ψωμιών (τα φτάζυμα που τα έκαναν όχι από προζύμι αλλά από ρεβίθια κοπανισμένα). Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιούσαν τα φύλλα ως ρίχνανε σαν μυρωδικό φύλλα δάφνης στο νερό του μπάνιου ή λουζόντουσαν με το βραστάρι γιατί τα μαλλιά βάφονται μαύρα μετά το λούσιμο. Επίσης χρησιμοποιούσαν το λάδι των ραγών της δάφνης σε εξωτερική κτηνιατρική χρήση για να καταπολεμηθούν οι ψείρες και τα ακάρεα.
Το καλοκαίρι έπλεναν τα άλογα και τα μουλάρια με το βραστάρι της δάφνης σε αραιή διάλυση γιατί τα απάλλασσε από τις αλογόμυγες.
Συστατικά-χαρακτήρας:
Τα φύλλα και οι καρποί είναι αρωματικά με γεύση υπόπικρη. Αν τα μασήσουμε θα αισθανθούμε ζέστη και άφθονο σάλιο. Οι ράγες περιέχουν 25% λιπαρό έλαιο και μέχρι 3% αιθέριο έλαιο αποτελούμενο από κινεόλη, γερανιόλη και λιναλόλη. Περιέχουν ακόμη δαφνίνη, δαφνόνη, κερί, ρητίνη, άμυλο, κομμιώφες εκχύλισμα, βασορίνη, λευκωματίνη και σάκχαρο. Τα φύλλα είναι πλούσια σε αιθέριο έλαιο που περιέχει 45% κινεόλη, μια πικρή ουσία και τανίνη.
Άνθιση – συλλογή – χρησιμοποιούμενα μέρη:
Ανθίζει από τον Μάρτιο μέχρι αρχές του Μάη. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούμε τους καρπούς και τα φύλλα (χωρίς τους μίσχους).
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Η δάφνη δρα ως αντισηπτικό, σπασμολυτικό, αρωματικό, πεπτικό, χολαγωγό και εφιδρωτικό.
Τα φύλλα και οι καρποί δρουν τονωτικά στη λειτουργία της πέψης.
Υπό μορφή πομάδας ή αλοιφής βοηθά εναντίον των ρευματισμών.
Η σκόνη των φύλλων όταν πουδράρεται πάνω σε έλκη επιταχύνει την επούλωση τους.
Σε εσωτερική λήψη βοηθά σε προβλήματα κολικού, δυσπεψίας, μετεωρισμού, ανορεξίας, κατάρρους, βήχα και κρυολογήματα.
Εξωτερικά βοηθά σε μώλωπες, θωρακικές λοιμώξεις, βήχα, κρυολογήματα, πιτυρίδα, στοματικά έλκη, δύσκαμπτους μύες και διάστρεμμα.
Το αιθέριο έλαιο της δάφνης βοηθά στη συγκέντρωση όταν διαβάζουμε. Αν λοιπόν βάλουμε λίγες σταγόνες σε ένα αρωματιστή και το τοποθετήσουμε στο δωμάτιο που διαβάζουμε βοηθά στην καλύτερη απόδοση του μαθητή. Χρειάζεται όμως προσοχή γιατί αν το εισπνεύσουμε αρκετές ώρες μετά δεν θα κοιμηθούμε εύκολα λόγω της υπερδιέγερσης που προκαλεί.
Το έλαιο της δάφνης είναι πολύ καλό για τα μαλλιά, στα οποία προσδίδει λάμψη, τα κάνει απαλότερα και εμποδίζει την τριχόπτωση.
Παρασκευή και δοσολογία:
Εσωτερικά λαμβάνεται ως αφέψημα των καρπών, ως έγχυμα των φύλλων ή υπό μορφή βάμματος. Εξωτερικά κάνουμε πλύσεις με το αφέψημα για την πιτυρίδα, υπό μορφή καταπλάσματος το χρησιμοποιούμε σε μώλωπες και το αιθέριο έλαιο αναμεμιγμένο σε ένα έλαιο βάση για μασάζ σε περιπτώσεις θωρακικών λοιμώξεων, βήχα, δύσκαμπτων μυών και διαστρεμμάτων.
Σε μικρές ποσότητες και με προσοχή μπορεί να επαλειφθεί σε στοματικά έλκη.
Προφυλάξεις:
Να αποφεύγουμε να έρθουν τα χέρια μας σε επαφή με αδιάλυτα αιθέρια έλαια. Να πλένουμε τα χέρια μας μετά τη χρήση.