Μηνύανθος
Μηνύανθος
Βιότοπος – περιγραφή:
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι MENYANTHES trifoliate (Μηνυανθές το τρίφυλλο. Ανήκει στην οικογένεια των Γεντιανιδών. Το συναντούμε με τις ονομασίες Μηνυανθές ή τριφύλλι του νερού. Είναι πολύχρονο, ποώδες, υδρόβιο φυτό που συναντάται στην Ελλάδα με την ποικιλία MENYANTHES peltatum, ιδιαίτερα στην λίμνη του Νεζερού και στον Ορχομενό. Ο Μηνύανθος φυτρώνει σε όλη την Ευρώπη, όπου είναι διαδεδομένος στα ελώδη και τυρφώδη μέρη, καθώς και στις μικρές λίμνες, ενώ βρίσκεται ακόμη και σε λιμνάζοντες τόπους της Ασίας και της Αμερικής. Χαρακτηριστικό του Μηνύανθου είναι η ρίζα του, που είναι οριζόντια έρπουσα. Τα φύλλα του είναι μεγάλα, με τρία φυλλάρια, λεία, ωοειδή. Τα άνθη είναι σε όρθιο στέλεχος, λευκά από πάνω, ρόδινα στην κάτω επιφάνεια, διατεταγμένα σε βότρεις, με 5 πέταλα, που έχουν λευκούς κροσσούς. Οι καρποί του φυτού είναι κάψες σε μέγεθος μπιζελιού. Οι σπόροι είναι πολυάριθμοι. Μικροί, ωοειδείς, πλατυσμένοι, γυαλιστεροί, κίτρινοι. Η καλλιέργεια του είναι δύσκολη. Σπέρνεται την άνοιξη και πολλαπλασιάζεται με σπόρο σε πολύ υγρούς τόπους. Το κάτω μέρος του φυτού είναι βυθισμένο στο νερό, ενώ τα φύλλα και το ανθικό του στέλεχος ανεβαίνουν πάνω από το νερό. Είναι φυτό προστατευόμενο.
Ιστορικά στοιχεία:
Το βότανο χρησιμοποιήθηκε στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Θεωρούσαν πολύτιμη τη δράση του εναντίον του σκορβούτου. Για τον λόγο αυτό στα γερμανικά η ονομασία του βοτάνου είναι Scharbock που προέρχεται από την λέξη Scorbutus που χρησιμοποιούσαν για την θανατηφόρο εκείνη την εποχή νόσο. Η ονομασία trifoliate αναφέρεται στον τύπο των φύλλων του φυτού.
Την ονομασία Μηνύανθος είναι ελληνική και την έδωσε ο Λινναίος. Προέρχεται από τις λέξεις μήνας και άνθος. Λέγεται ότι το φυτό το ονόμασε έτσι γιατί παραμένει για ένα μήνα ανθισμένο. Στην πραγματικότητα το φυτό ανθίζει από τον Μάιο μέχρι τον Ιούλιο
Συστατικά-χαρακτήρας:
Το βότανο περιέχει πικρά γλυκοσίδια, αλκαλοειδή, σαπωνίνη, αιθέριο έλαιο, φλαβονοειδή, πηκτίνη. Τα φύλλα περιέχουν μια πικρή ουσία, την μελιατίνη. Το ρίζωμα περιέχει τις πικρές ουσίες λογανίνη και σβεροσίδη.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:
Ανθίζει Μάιο, Ιούνιο και Ιούλιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα, οι ανθισμένες κορφές και οι ρίζες. Συλλέγεται από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Το βότανο δρα ως πικρό, διουρητικό, χολαγωγό και αντιρρευματικό. Χρησιμοποιείται σαν πικρή τονωτική ουσία όπως η κίτρινη Γεντιανή. Ο Μηνύανθος είναι ένα πολύ χρήσιμο βότανο για την θεραπεία των ρευματισμών, της αρθρίτιδας και της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Έχει διεγερτική επίδραση στα τοιχώματα του παχέως εντέρου, με αποτέλεσμα να ενεργεί σαν υπακτικό. Έχει έντονη διεγερτική δράση στα πεπτικά υγρά και τη ροή της χολής και έτσι βοηθά σε καταστάσεις γενικής εξασθένησης που οφείλονται σε νωθρότητα της πέψης, σε δυσπεψία και σε προβλήματα ήπατος και χοληδόχου κύστης. Το έγχυμα των φύλλων θεραπεύει διαταραχές πέψης, την αμηνόρροια και τις ανεπάρκειες του ήπατος. Χρησιμοποιείται ως καταπραϋντικό μαζί με την μέντα και την βαλεριάνα. Το έγχυμα των φύλλων είναι ωφέλιμο σε περιπτώσεις ουλίτιδας και περιοδοντίτιδας. . Τα φρέσκα φύλλα βοηθούν ως κατάπλασμα σε εξογκωμένους αδένες, όπως οι μαγουλάδες.
Συνδυάζεται άριστα για την αγωγή των ρευματισμών με την Τσιμισιφούγκα και τους σπόρους Σέλινου.
Παρασκευή και δοσολογία:
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1-2 κουταλάκια του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10-15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα.
Το έγχυμα σε μεγάλες δόσεις είναι ισχυρό καθαρτικό.
Υπό μορφή βάμματος η δοσολογία είναι 1-4 ml τρεις φορές την ημέρα.. Σε περιπτώσεις ναυτίας το βάμμα του (5-15 σταγόνες) πάνω σε ζάχαρη δρα κατά της ναυτίας.
Σε περιπτώσεις κολικού βράζουμε 1-2 κουταλιές της σούπας σε ένα λίτρο νερό για 15 λεπτά. Από αυτό πίνουμε 1 έως 2 ποτήρια.
Υπό μορφή σκόνης το βότανο λαμβάνεται ανά μία πρέζα, με νερό ή γάλα ή με ζουμί κρέατος.
Προφυλάξεις:
Το βότανο δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις ρευματισμών όταν υπάρχει κολίτιδα ή διάρροια.