Στελλαρία
Στελλαρία
Βιότοπος – περιγραφή:
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι STELLARIA media (Στελλαρία η μεσαία) και ανήκει στην οικογένεια των Καρυοφυλλιδών που περιλαμβάνει περισσότερα από 100 είδη.
Φύεται στις χώρες της Μεσογείου, Βρετανία, Ιράκ, Ισπανία, Ιρλανδία, Τουρκία και Αμερική. Το συναντούμε σε περιβόλια και φυτώρια.
Είναι φυτό μονοετές και αναπαράγεται με σπόρους ή με τους μίσχους που ριζώνουν. Έχει ρηχές, ινώδεις, εύθραυστες ρίζες. Εύκολα ξεριζώνεται κατά λάθος, αλλά αν αφεθεί στο έδαφος, θα ανανήψει αμέσως. Οι αδύναμοι μίσχοι του φυτού ακουμπούν στο έδαφος αλλά οι άκρες τους καθώς μεγαλώνουν υψώνονται και φθάνουν τα 20 εκ. Τα φύλλα φύονται απέναντι το ένα από το άλλο, είναι απλά, ωοειδή ως ελλειπτικά και γενικά λεία. Οι μίσχοι έχουν μήκος 50 εκ., είναι φυλλώδεις και λείοι. Οι κοτυληδόνες είναι ανοιχτοπράσινες, με μήκος τετραπλάσιο του πλάτους τους.
Τα άνθη του είναι μικροσκοπικά και λευκά, με διάμετρο 0,6 εκ. και φύονται στις μασχάλες των φύλλων. Έχουν πέντε βαθιά χαραγμένα πέταλα, που μοιάζουν σαν δέκα, και πέντε πράσινα σέπαλα, μακρύτερα από τα πέταλα. Είναι ερμαφρόδιτα (έχουν και αρσενικά και θηλυκά όργανα) και γονιμοποιούνται από τι μέλισσες.
Τα άνθη κλείνουν το βράδυ και ανοίγουν το πρωί. Κλειστά είναι και όταν ο καιρός είναι βροχερός.
Tα άνθη εξελίσσονται σε μικρούς καρπούς με μορφή κάψουλας, που περιέχει πολυάριθμους μικροσκοπικούς σπόρους (μέχρι 15.000 ανά φυτό) οι οποίοι ωριμάζουν από τον Ιανουάριο έως τον Δεκέμβριο.
Οι σπόροι βλασταίνουν μέσα σε λίγα χρόνια, παραμένουν όμως ζωντανοί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Η Στελλαρία είναι βρώσιμο φυτό. Έχει ήπια δροσιστική γεύση. Τα φύλλα και οι μίσχοι μπορούν να προστεθούν στις σαλάτες ή να μαγειρευτούν όπως τα χόρτα (για λίγα λεπτά). Τρώγονται και οι σπόροι του φυτού. Αδυναμία στο φυτό αυτό έχουν και όλα τα πουλιά και οι κότες.
Ιστορικά στοιχεία:
Οι ιθαγενείς της Αμερικής εδώ και εκατονταετίες το χρησιμοποιούσαν ως τονωτικό και θεωρούσαν ότι βοηθά στη διατήρηση της υγείας όλο το χρόνο. Στην Ευρώπη αναγνώριζαν τις ίδιες ιδιότητες στο φυτό.
Στην κεντρική Ευρώπη ήταν λαϊκό γιατρικό που χρησιμοποιούσαν ως καθαρτικό, διουρητικό και ως τονωτικό για τους ρευματικούς πόνους και την αδυναμία.
Η Στελλάρια την εποχή του Gerard (16ο αιώνα) χορηγούνταν ως τονωτικό σε ωδικά πτηνά. Πίστευαν ότι τα καναρίνια τρώγοντας τους σπόρους του φυτού τραγουδούσαν ομορφότερα.
Το χρησιμοποιούσαν επίσης ως λαχανικό. Σήμερα το θεωρούμε ζιζάνιο και το πετούμε αφού το ξεριζώσουμε. Τότε όμως την μάζευαν και την έτρωγαν ως λαχανικό.
Την χρησιμοποιούσαν επίσης ως κατάπλασμα για επούλωση πληγών και για να μαραίνουν δοθιήνες.
Στην Κίνα την ρίζα του βοτάνου (από την ποικιλία S. dichotoma) την χρησιμοποιούν ως δροσιστικό βότανο στον πυρετό και για να σταματήσει τη ρινορραγία και την βαριά εμμηνορροϊκή αιμορραγία. Το χορηγούν ως τονωτικό σε παιδιά με πλημμελή θρέψη.
Συστατικά-χαρακτήρας:
Η Στελλαρία είναι γλυκιά, υγρή και δροσερή. Περιέχει σαπωνίνη, ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C) ρουτίνη, αμινοβενζοϊκό οξύ (PABA), γ-λινολενικό οξύ (GLA, ωμέγα-6 λιπαρά, παράγωγο οξύ), νιασίνη, ριβοφλαβίνη (Β2), θειαμίνη (Β1), β-καροτένιο (Α), μαγνήσιο, σίδηρο, ασβέστιο, κάλιο, ψευδάργυρο, φώσφορο, μαγνήσιο, νάτριο, σελήνιο και πυρίτιο.
Μεγάλο μέρος της θεραπευτικής δράσης του βοτάνου οφείλεται στο λινολενικό οξύ που περιέχει. Η συγκεκριμένη ουσία βοηθά σε προβλήματα δέρματος, ορμονικές διαταραχές, αρθρίτιδα, καθαρίζει τη συμφόρηση, ελέγχει την παχυσαρκία, μειώνει τη φλεγμονή και την κατακράτηση νερού, δρα τονωτικά για το συκώτι και μειώνει τις επιπτώσεις κατάχρησης αλκοόλ.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:
Τα πρώτα άνθη εμφανίζονται τον Μάρτη και η ανθοφορία διαρκεί μέχρι το Νοέμβρη, κάποτε μάλιστα και όλο το χρόνο. Είναι σχεδόν πάντα σε ανθοφορία, εκτός από τους ψυχρούς μήνες του χειμώνα
Χρησιμοποιείται το ανθισμένο φυτό. Συλλέγεται από τον Απρίλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Δρα ως τονωτικό, διουρητικό, καθαρτικό, μαλακτικό.
Η Στελλαρία βρίσκει την ευρύτερη χρήση της σαν εξωτερικό ίαμα για αμυχές, τραύματα και ιδιαίτερα για κνησμό και ερεθισμό δέρματος. Καταπραΰνει τη φαγούρα ακόμη και σε περιπτώσεις που άλλες θεραπείες έχουν αποτύχει. Καταπραΰνει και ενυδατώνει το δέρμα.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε δερματικές λοιμώξεις και ερεθισμού δέρματος στα μικρά παιδιά. Αν το έκζεμα ή η ψωρίαση προκαλεί τον ερεθισμό, μπορούμε να την χρησιμοποιήσουμε με ευεργετικά αποτελέσματα. Λαμβανόμενο εσωτερικά βοηθά στους ρευματισμούς.
Βοηθάει στην εκροή της βλέννας, είναι χαλαρωτικό, καταπολεμά τα αέρια και τις εντερικές κράμπες, μαλακώνει και προστατεύει το βλεννογόνο χιτώνα και βοηθά την πορεία της ανάρρωσης τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. Ως κατάπλασμα βοηθά σε ερεθισμούς και εύθραυστα επιφανειακά τριχοειδή του δέρματος.
Το φρέσκο φυτό βοηθά ενάντια στα κονδυλώματα.
Συνίσταται για το άσθμα, βρογχίτιδα, κυκλοφοριακή συμφόρηση. Βοηθά στον έλεγχο της παχυσαρκίας (χρησιμοποιείται ως συστατικό σε διάφορα σκευάσματα απώλειας βάρους. Η προσθήκη του εγχύματος του φυτού στο νερό του μπάνιου βοηθά τις ρευματικές αρθρώσεις.
Ως βάμμα βοηθά κατά των κυστών, ειδικά στις ωοθήκες. Το έγχυμα των φύλλων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εσωτερικές και εξωτερικές πλύσεις.
Υπό μορφή αλοιφής συνδυάζεται άριστα με την Αλθαία.
Στην ομοιοπαθητική, το αιθέριο έλαιο του νωπού φυτού συνιστάται εναντίον των ρευματισμών και των παθήσεων των αρθρώσεων, καθώς και της ψωριάσεως.
Παρασκευή και δοσολογία:
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 23 κουταλιές του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε σκεπασμένο για 5 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε 3 φορές την ημέρα.
Υπό μορφή βάμματος πίνουμε δύο έως τρεις φορές ημερησίως 15-20 σταγόνες σε ένα ποτήρι ζεστό νερό.
Προφυλάξεις:
Σε υπερβολικές δόσεις μπορεί να προκαλέσει διάρροια και εμετό. Δεν συνίσταται η χρήση του βοτάνου στις εγκύους.