Δίανθος

Καρότο

Βιότοπος – περιγραφή:
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Daucus carrota (Δαύκος το καρότο). Ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδοφόρων.
Στον τόπο μας το συναντούμε με την ονομασία Σταφυλίνος, Καρότο, Δαφκί, Χαβούτσι (Σποράδες), Μπαστινάκλα (Κρήτη), Παστινάκλα (Αμοργό), Σταφυλίνακας (Κρήτη), Σταφυλιόνι (Κεφαλονιά), Σταφυλινίκος (Σίφνο), Άγριο δαυκί, Γρεμπελίνα (Λακωνία).
Είναι φυτό διετές και πολύ ποικιλόμορφο με κονδυλώδη ρίζα (καρότο). Δεν υπάρχει άλλο φυτό που μπορεί τόσο εύκολα να αλλάζει σχήμα και χρώμα.
Βλαστός μέχρι 1 μέτρο, εύρωστος, τριχωτός. Φύλλα τρις-πρετοσχιδή. Σκιάδιο από πολλά λευκά άνθη με άνισα πέταλα. Συχνά το μεσαίο άνθος του σκιαδίου έχει χρώμα βαθύ πορφυρό. Κατώτερα βράκτια πτεροσχιδή μεγάλα, ανώτερα απλά ή τρισχιδή. Καρπός ελλειπτικός ή ωοειδής. Οι σπόροι παραμένουν πολύ καιρό μέσα στο ώριμο σκιάδιο που αναδιπλώνεται κατά την ωρίμανση.
Είναι πολύ κοινό παντού. Στις άκρες των δρόμων, στα λιβάδια.
Η ρίζα του είναι σαρκώδης με κωνικό μακρύ σχήμα και χρώμα πορτοκαλί, κίτρινο ή λευκό ανάλογα με την ποικιλία
Οι διάφορες ποικιλίες καρότου διακρίνονται από διαφορές στο σχήμα, το χρώμα και το μήκος της ρίζας. . Στην Ελλάδα η βασική ποικιλία είναι αυτή της «Αιγίνης», με κωνική ρίζα μεγάλου μεγέθους και πορτοκαλί χρώμα.

Ιστορικά στοιχεία:
Το καρότο έχει ηλικία μεγαλύτερη των 5.000 ετών και μάλιστα οι πρώτες ποικιλίες του εντοπίστηκαν στο Αφγανιστάν.
Οι αρχαίοι Έλληνες συνήθιζαν να αποκαλούν το καρότο «Φίλτρον» λόγω των θαυματουργών θεραπευτικών ιδιοτήτων του. Ο κωμικός ποιητής Επίχαρμος το αναφέρει ως «Σίσαρον». Ο Ιπποκράτης το αποκαλούσε «Σταφυλίνο» και ο Διοσκουρίδης «Ελαφοβοσκή».
Εικόνες σε αιγυπτιακούς τάφους, του 2000 π.Χ., δείχνουν μεγάλα βυσσινί φυτά, για τα οποία ειδικοί αιγυπτιολόγοι πιστεύουν ότι είναι τα πρώτα καρότα που ζωγράφισε ο άνθρωπος. Έχουν βρεθεί, επίσης, και πάπυροι που περιέχουν ιατρικές πληροφορίες στους οποίους αναφέρεται η ευρεία φαρμακευτική χρήση του καρότου. Φύλλα καρότου έχουν ανακαλυφθεί και σε κρύπτες των Φαραώ.
Κατά το πέρασμα των αιώνων, Άραβες έμποροι μετέφεραν το είδος αυτό του βυσσινί καρότου από την Ασία και την Αφρική. Όλα αυτά τα χρόνια το θαυματουργό λαχανικό εμφανίστηκε σε πάρα πολλά χρώματα, όπως άσπρο, απαλό κίτρινο, κόκκινο, πράσινο, μοβ και βυσσινί. Ποτέ, όμως, πορτοκαλί, όπως είναι αυτά που κύρια καλλιεργούνται σήμερα στην Ευρώπη. Στην Ευρώπη το καρότο άρχισε να καλλιεργείται τον 13ο αιώνα και είχε χρώμα μοβ. Τον 17ο αιώνα οι Ολλανδοί προσπάθησαν να φτιάξουν καρότο με το εθνικό τους χρώμα, το πορτοκαλί και τα κατάφεραν πειραματιζόμενοι με την κόκκινη ποικιλία του καρότου.
Στη λαϊκή ιατρική το χρησιμοποίησαν ως ελμινθοκτόνο. Το συνιστούσαν σε έκζεμα, λειχηνώδεις παθήσεις, έρπη, καρκινωματώδη έλκη και χοιράδες. Οι χωρικοί το χρησιμοποιούσαν και για να θεραπεύουν διάφορες ασθένειες των αλόγων.
Περίφημο ήταν το λαϊκό φάρμακο από αφέψημα καρότου ενάντια στον ίκτερο. Επίσης χρησιμοποιήθηκε κατά της αφωνίας, το διαρκούς βήχα, της φυματίωσης , του άσθματος κ.λ.π.
Στην Κέρκυρα οι χωρικοί το χρησιμοποιούσαν κατά των πληγών και των εγκαυμάτων α και β βαθμού. Στην Κρήτη οι χωρικοί έβραζαν τον αποξηραμένο σπόρο και το έπιναν για τις παθήσεις των νεφρών. Τον χυμό της ρίζας τον χρησιμοποιούσαν ενάντια στις ραγάδες των μαστών στις λεχώνες.

Συστατικά-χαρακτήρας:

Οι δραστικές ουσίες του φυτού είναι βιταμίνες C, Β1, Β2 και κυρίως προβιταμίνη Α (καροτίνη), σάκχαρα (γλυκόζη και σακχαρόζη) και πηκτίνη. Περιέχει ακόμη άμυλο, μαννίνη, παχέα και αιθέρια έλαια, ασπαραγίνη, φωσφορικά άλατα καλίου και ασβεστίου. Η ρίζα με απόσταξη δίνει ρακί.

Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:

Ανθίζει από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα αέρια μέρη και η ρίζα του φυτού.
Τα φύλλα συλλέγονται κατά την περίοδο της ανθοφορίας. Τους σπόρους τους μαζεύουμε από τον Αύγουστο μέχρι τον Σεπτέμβριο.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Δρα ως διουρητικό, διουρητικό, διεγερτικό και άφυσο.
Τα καρότα με την βιταμίνη Α που περιέχουν, ευεργετούν την όραση και καταπολεμούν την ακμή. Αυξάνουν την αντίσταση του οργανισμού σε μικρόβια και μολύνσεις και θεωρούνται άριστο φάρμακο για την πρόληψη κρυολογήματος και ιώσεων.
Η βιταμίνη Α και Β που περιέχει το καρότο του αποδίδουν αντικαρκινικές ιδιότητες και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πρόληψη κακοηθειών του οισοφάγου, πνεύμονα, λάρυγγα και τραχήλου της μήτρας.
Το χλώριο που περιέχει δραστηριοποιεί το συκώτι και αποβάλει τις τοξίνες του οργανισμού. Βοηθά στη διατήρηση οστών και αρθρώσεων και κατά συνέπεια δρα προληπτικά ενάντια στις αρθρίτιδες.
Το θείο που περιέχει προωθεί μια αντισηπτική δράση στο πεπτικό σύστημα και την κυκλοφορία του αίματος, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί κύριο συστατικό της ινσουλίνης, η οποία βοηθά στη μετατροπή των υδατανθράκων σε ενέργεια.
Τα μέταλλα ασβεστίου, φωσφόρου και μαγνησίου που περιέχει το καρότο βοηθούν να έχουμε ισχυρά οστά και υγιές νευρικό σύστημα.
Το ασβέστιο είναι ουσιαστικό για τους μυς της καρδιάς και τη ρύθμιση του κτύπου της καρδιάς. Ο φώσφορος συμβάλει για την απόκτηση υγιούς δέρματος, μαλλιών και νεύρων. Η ζωτικής σημασίας περιεκτικότητα σε μαγνήσιο των φρέσκων καρότων είναι η ευεργετικότερη για τη διανοητική ανάπτυξη, την πέψη των λιπών και το μεταβολισμό κάποιων θρεπτικών ουσιών όπως: ασβέστιο, φώσφορος, νάτριο, κάλιο, σύμπλεγμα βιταμινών Β, C και Ε, ενώ το μαγνήσιο είναι ουσιαστικό για την παραγωγή ενέργειας από τους υδατάνθρακες, το οποίο όμως καταστρέφεται από την κατανάλωση οινοπνεύματος.
Τέλος, τα καρότα είναι μια καλή φυτική πηγή βιταμίνης Ε, που θεωρείται η βιταμίνη των μυών. Τα τρόφιμα που περιέχουν βιταμίνη Ε αυξάνουν την αποδοτικότητα ολόκληρου του μυϊκού συστήματος με την προώθηση της αποδοτικής χρήσης του οξυγόνου. Η βιταμίνη Ε βοηθά επίσης, να προωθηθεί το αίμα, από τη διαστολή των αιμοφόρων αγγείων, σε όλα τα μέρη του σώματος.
Υπάρχουν πολλές έγκυρες επιστημονικές έρευνες που έχουν αποδείξει ότι το καρότο, ωμό ή βρασμένο, λόγω της μεγάλης του περιεκτικότητας σε καροτένια και φυτικές ίνες, έχει την ιδιότητα να δεσμεύει και να συμπαρασύρει μέσω του εντέρου τη χοληστερίνη που περιέχεται στις τροφές, εμποδίζοντας έτσι την απορρόφησή της από τον οργανισμό. Σε μια έρευνα, μάλιστα, που έγινε στη Σκοτία, βρέθηκε ότι οι άνθρωποι που κατανάλωναν 200 γρ. ωμό καρότο επί τρεις εβδομάδες έριξαν τη χοληστερίνη τους κατά 11%.
Το πτητικό έλαιο που υπάρχει στο καρότο είναι ενεργό αντισηπτικό του ουροποιητικού συστήματος. Για τον λόγο αυτό η χρήση του στη θεραπεία καταστάσεων, όπως η κυστίτιδα και η προστατίτιδα ωφελεί. Για μεγάλο χρονικό διάστημα το καρότο το θεωρούσαν ειδικό ίαμα για την θεραπεία των λίθων των νεφρών. Για την καθαριστική και διουρητική του δράση το χρησιμοποιούμε σε συνδυασμό με άλλα βότανα για την θεραπεία της ουρικής αρθρίτιδας και των ρευματισμών.
Οι σπόροι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση των αερίων και σαν καταπραϋντικό για την ανακούφιση του τυμπανισμού και του κολικού.
Αυξάνουν την έκκριση του γάλακτος στις θηλάζουσες, τόσο άμεσα με αύξηση της εκκριτικής ικανότητας των αδένων των μαστών αλλά και εμμέσως λόγω της τονωτικής τους δράσης.
Ο πολτός του καρότου καταπραΰνει τη φαγούρα και βοηθά την επούλωση πληγών, ελκών και εγκαυμάτων.
Συνδυάζεται καλά με την Αχιλλέα και τον Αρκτοστάφυλλο για λοιμώξεις του ουροποιητικού. Συνδυάζεται επίσης καλά με την Υδραγεία, το Ευπατόριο το πορφυρό ή την Παριετάρια για τους λίθους των νεφρών.

Παρασκευή και δοσολογία:
Παρασκευάζεται ως έγχυμα για υδρωπικία και χρόνιες παθήσεις νεφρών και ουροδόχου κύστης.. Ρίχνουμε σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1 κουταλιά του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10-15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα. Αν θέλουμε να παρασκευάσουμε έγχυμα από τους σπόρους, χρησιμοποιούμε μισό έως ένα κουταλάκι σπόρους για ένα φλιτζάνι νερό.
Οι σπόροι παρασκευάζονται ως αφέψημα για πέτρες στα νεφρά και φουσκώματα. Βράζουμε για 1 λεπτό σε 1 φλιτζάνι νερό από 1/3 μέχρι 1 κουταλάκι του τσαγιού θρυμματισμένους σπόρους, σουρώνουμε και πίνουμε 3 φορές την ημέρα πριν το φαγητό.

Προφυλάξεις:
Δεν πρέπει να καταναλώνουμε υπερβολικές ποσότητες. Η χρήση του καρότου και όχι η κατάχρηση είναι ωφέλιμη. Αυτός άλλωστε ο κανόνας ισχύει για όλες τις τροφές και τα βότανα. Δεν συνίσταται σε όσους υποφέρουν από ζαχαροδιαβήτη.