Ροδιά
Ροδιά
Βιότοπος – περιγραφή:
Η λατινική ονομασία του πολύτιμου αυτού μικρού δέντρου είναι Punica granatum (Ροιά η κοκκώδης) και ανήκει στην οικογένεια των Πονικοειδών – Ροιοειδών. Κατάγεται από την Ανατολή αλλά έχει εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο. Το συναντούμε με τις ονομασίες Ροδιά, Ροϊδιά ή Σίδα κατά τον Αθηναίο. Οι καλύτερες ροδιές φύτρωναν στην Καρχηδόνα. Για τον λόγο αυτό η λατινική ονομασία του φυτού είναι “punica” το οποίο σημαίνει Καρχηδόνιος.
Η ροδιά είναι μικρό δέντρο που το ύψος του κυμαίνεται από 2 έως 4 μέτρα. Λείο, συνήθως αγκαθωτό. Φύλλα αντίθετα, συχνά ανά 3, ακέραια, ωοειδή έως λογχοειδή, γυαλιστερά. Άνθη χοανοειδή, με πέταλα σε κόκκινο γυαλιστερό χρώμα και κάλυκα επίσης κόκκινο, σαρκώδη, με 5 λοβούς. Καρπός καφεκόκκινος, σε σχήμα μήλου με χοντρό περίβλημα, που περιέχει πολυάριθμους πρισματικούς, ζουμερούς κόκκους ρόδινους, με γυάλινη όψη, που περιέχουν ο καθένας ένα μικρό σπέρμα. Οι κόκκοι έχουν γεύση γλυκιά ή ξινή και είναι χωρισμένοι σε μικρά διαμερίσματα με λευκά μεμβρανώδη διαφράγματα που έχουν πικρή γεύση. Στον αντίποδα του ποδίσκου του καρπού υπάρχει κάτι σαν διάδημα, τα απομεινάρια των σεπάλων του κάλυκα (τα σίδια).
Υπάρχουν μόνο δύο είδη στην οικογένεια της ροδιάς (τη γλυκιά και την ξινή) και το γεγονός αυτό φανερώνει την μοναδικότητα του δέντρου αυτού.
Ιστορικά στοιχεία:
Το ρόδι θεωρείται παραδοσιακά σύμβολο γυναικείας γονιμότητας. Ο Ιπποκράτης συνιστούσε χυμό ροδιού ως αφροδισιακό ρόφημα κατάλληλο και για το στομάχι. Ο Διοσκουρίδης και ο Πλίνιος συνιστούσαν το αφέψημα της ρίζας και της φλούδας του ροδιού για τα παράσιτα του εντέρου. Κατά τον Όμηρο την καλλιεργούσαν στους κήπους του βασιλιά Αλκίνοου. Οι αρχαίοι Έλληνες την θεωρούσαν σύμβολο ζωής και ευκαρπίας και την είχαν αφιερωμένη στη θεά Ήρα. Η μυθολογία αναφέρει ότι με την βοήθεια ενός ροδιού ο Άδης κατάφερε να γοητεύσει την Περσεφόνη και να την απαγάγει. Αφιερωμένη στην Ήρα προστάτιδα του γάμου, η ροδιά θεωρούνταν σύμβολο γονιμότητας και αγάπης. Το ρόδι είναι το φρούτο που έδωσε ο Πάρις στην Αφροδίτη και όχι το μήλο.
Το χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς στο Άργος κρατούσε στο χέρι ένα ρόδι. Ο Άραβας γιατρός Αβικένας έγραψε «Αν το πρωί τρως ρόιδα, το μεσημέρι φαΐ γαρνιρισμένο με φρέσκο κρεμμύδι και το βράδυ μέλι, το αίμα σου θα είναι καθαρό σαν δάκρυ». Στο αρχαίο Ινδικό ιατρικό σύστημα Αγιουρβέδα , το ρόδι χρησιμοποιείται εκτενώς ως πηγή παραδοσιακών θεραπειών για πολλές ασθένειες.
Ο φλοιός του ροδιού και ο φλοιός του δέντρου της ροδιάς, χρησιμοποιήθηκε στην παραδοσιακή ιατρική για θεραπεία ενάντια στη διάρροια, τη δυσεντερία και τα παράσιτα του πεπτικού συστήματος. Οι σπόροι και ο χυμός του ροδιού εθεωρούντο ευεργετικά για την καρδιά και το λαιμό.
Μέχρι και σήμερα η λαϊκή θεραπευτική χρησιμοποιεί το ρόδι σε περιπτώσεις διάρροιας, δυσεντερίας, αμοιβάδων και κολπικών μολύνσεων. Το έγχυμα από τα νωπά άνθη χρησίμευε σε πλύσεις για τη βλεννόρροια, τη λευκόρροια, τις αιμορραγίες, τους διαλείποντες πυρετούς και την πυώδη αμυγδαλίτιδα. Τον χυμό του ροδιού αναμειγμένο με λάδι ελιάς τον χρησιμοποιούσαν για την εξάλειψη των κηλίδων του δέρματος, ενώ η σύγχρονη κοσμετολογία χρησιμοποιεί το ρόδι και τις αντιοξειδωτικές του ιδιότητες για την παρασκευή προϊόντων κατά των ρυτίδων. Άνθη και φλοιός είναι πλούσια σε τανίνες και τα χρησιμοποιούσαν στη βυρσοδεψία και τη χρωματουργία.
Στην Κρήτη η ρογδιά, όπως τη λένε, καλλιεργείται από τα πανάρχαια χρόνια. Την περίοδο που έστηναν τα καζάνια στο νησί για την απόσταξη των σταφυλιών οι σπόροι του ροδιού συνόδευαν την τσικουδιά που έπιναν οι καλλιεργητές. Οι γέροι έσπαζαν το ρόδι στη μέση, το έβραζαν και το έπιναν εναντίον της διάρροιας. Τα ρόδια που έσκαγαν όταν ακόμη ήταν πάνω στο δέντρο τα έλεγαν «χασκάδες». Την ξινορογδιά την χρησιμοποιούσαν πολύ στη λαϊκή ιατρική. Τη φλούδα του ξινόρογδου, βρασμένη με παπαρούνα την έδιναν στα παιδιά για τον κοκίτη.
Συστατικά-χαρακτήρας:
Τα άνθη περιέχουν τανίνη και είναι στυφά. Η φλούδα του καρπού είναι στυφή, πικρή και δυσάρεστη. Και αυτή περιέχει τανίνη, αλκαλοειδή (πιελετιερίνη και ισοπιελετιερίνη που έχουν την ιδιότητα να παραλύουν τα σκουλήκια των εντέρων) και αιθέριο έλαιο. Ο χυμός των σπόρων περιέχει υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, βιταμίνες Α, Β1, Β2, C,Ε και G, μεταλλικά άλατα ασβεστίου, φώσφορο, σίδηρο, νάτριο, κάλιο κ.α.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:
Ανθίζει Μάιο και Ιούνιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα άνθη, οι καρποί, η φλούδα του καρπού, τα σπέρματα, η ρίζα και η φλούδα της ρίζας. Όταν ξεραθούν τα άνθη δεν χάνουν τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Η φλούδα του καρπού πρέπει να κόβεται σε μικρά κομμάτια πριν ξεραθεί. Η φρέσκια φλούδα είναι καλύτερη από την ξερή η οποία πρέπει να μουσκευτεί στο νερό 24 ώρες πριν χρησιμοποιηθεί.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Ο φλοιός της ροδιάς έχει ανθελμινθική δράση και χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της ταινίας (σκώληκες). Χορηγείται ένα σκεύασμα από τον φλοιό, για να παραλύσει τους σκώληκες και κατόπιν ένα ισχυρό καθαρτικό για να τους απομακρύνει από τον οργανισμό.
Η φλούδα του καρπού δρα ως στυπτικό, πικρό, αρωματικό και πεπτικό. Είναι εξαιρετικά ωφέλιμη διότι διεγείρει το ήπαρ, τη χοληδόχο κύστη και το πεπτικό σύστημα.
Τέλος οι σπόροι έχουν δράση αντιοξειδωτική, στυπτική, μαλακτική και θρεπτική.
Ο χυμός τους είναι ισχυρό αντιοξειδωτικό, πράγμα που σημαίνει ότι μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου και καρδιοπαθειών και προάγει την υγεία των κυττάρων του σώματος. Δρα εναντίον ιών και βακτηρίων. Καθαρίζει και δυναμώνει δόντια και ούλα.
Κατά συνέπεια για εσωτερική λήψη, ενδείκνυται ο φλοιός για ελμινθίαση, η φλούδα του καρπού για διάρροια, δυσεντερία και εμπύρετα και τέλος οι σπόροι για αναστύλωση του οργανισμού και αποθεραπεία.
Εξωτερικά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το αφέψημα από τη φλούδα του καρπού υπό μορφή πλύσεων σε περιπτώσεις λευκόρροιας και υπό μορφή γαργάρας για την κυνάγχη.
Παρασκευή και δοσολογία:
Τα άνθη για πλύσεις ή γαργαρισμούς παρασκευάζονται ως έγχυμα. Ο φλοιός του ροδιού για την αντιμετώπιση των παρασίτων παρασκευάζεται ως αφέψημα. Σιγοβράζουμε 60 – 80 γραμμάρια φλοιού σε 600 ml νερού μέχρι να εξατμισθεί το 1/3 του νερού. Το ρόφημα πίνεται ενώ είμαστε νηστικοί σε δύο με τρεις δόσεις μέσα σε μια ώρα. Το ρόφημα είναι πικρό και μπορούμε να το γλυκάνουμε με μέλι. Δύο ώρες μετά ο ασθενής μπορεί να πάρει μια δόση καθαρτικού (π.χ. 30-50 γραμμάρια ρετσινόλαδο) για την αποβολή από τα έντερα του παραλυμένου παρασίτου.
Προφυλάξεις:
Πρέπει να έχουμε υπ΄ όψιν μας ότι ο φλοιός μπορεί να προκαλέσει ναυτία και εμέτους και πρέπει να χορηγείται υπό την επίβλεψη ειδικού.