Σπαθόχορτο
Σπαθόχορτο
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι HYPERICUM rerforatum (Υπέρικο το διάτρητο) και το συναντούμε με τις ονομασίες βάλσαμο, βαλσαμόχορτο, βάρσαμο, βαρσαμόχορτο, λειχηνόχορτο, περίκη, προδρόμου βότανο, σπατόχορτο, χελωνόχορτο, άσκυρον.
Η λατινική ονομασία προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις υπέρ και εικών.
Λέγεται επίσης ότι πήρε το όνομα προδρόμου βότανο, από τους ιππότες του Αγίου Ιωάννου της Ιερουσαλήμ που θεράπευαν με αυτό τις πληγές στις μάχες των σταυροφοριών.
Τον Μεσαίωνα πίστευαν επίσης ότι ξόρκιζε το κακό πνεύμα, γι αυτό και οι τρελοί υποχρεώνοντας συχνά να πίνουν το έγχυμα του. Το κίτρινο χρώμα του φυτού το συνέδεσε με τη χολερική διάθεση και το έδιναν για τον ίκτερο και την υστερία.
Υπάρχουν περίπου 300 είδη του φυτού αυτού και στην Κρήτη συναντούμε 9 από αυτά, από τα οποία τα 5 είναι ενδημικά.
Σήμερα θεωρείται ζιζάνιο μέσα στα χωράφια μας, παρά το γεγονός ότι οι εκπληκτικές του θεραπευτικές ιδιότητες είναι γνωστές από την αρχαιότητα. Ο Γαλιλαίος και ο Διοσκουρίδης συνιστούσαν το βότανο για τη διουρητική του δράση, για την θεραπεία των πληγών και για προβλήματα που προκαλούνται από εμμηνορροϊκές διαταραχές. Τον 16ο αιώνα ο Παράκελσος το χρησιμοποιούσε για τις πληγές εξωτερικά και για την αντιμετώπιση του πόνου από μώλωπες.
Είναι θάμνος αειθαλής, λείος, πολύκλαδος που φτάνει σε ύψος τα 30 -60 εκατοστά.. Στέλεχος όρθιο με μικρά επιμήκη φύλλα που έχουν πολλά διαφανή στίγματα. Αν τρίψουμε τα άνθη του, αναδίδεται μία δυνατή μυρουδιά ρητίνης. Τα άνθη του είναι χρυσοκίτρινα. Ανθίζει από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο.
Οι δραστικές ουσίες που περιέχει το σπαθόχορτο είναι ίχνη ενός αιθέριου ελαίου (γλυκοσίδιο), την υπερικίνη που είναι κόκκινη χρωστική και ένα φλαβονικό, πολυφαινολικό παράγωγο την υπεροσίδη.
Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται όλα τα αέρια μέρη του φυτού. Η δράση του είναι αντιφλεγμονώδης, στυπτική, επουλωτική και ηρεμιστική. Το βάλσαμο όταν ληφθεί εσωτερικά έχει ηρεμιστική και αναλγητική δράση. Χρησιμοποιείται στη θεραπεία της νευραλγίας, της ανησυχίας, της έντασης και παρόμοιων προβλημάτων. Θεωρείται κατάλληλο βότανο για τις αλλαγές της εμμηνόπαυσης που οδηγούν σε ευερεθιστότητα και ανησυχία. Ωστόσο συνίσταται να μην χρησιμοποιείται όταν υπάρχει έντονη κατάθλιψη και σε καμία περίπτωση αν ο ασθενής λαμβάνει αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Καταπραΰνει τη συνδετικίτιδα, την ισχιαλγία και τους ρευματικούς πόνους. Εξωτερικά είναι ένα πολύτιμο επουλωτικό και αντιφλεγμονώδες βότανο. Σαν λοσιόν επιταχύνει την επούλωση των τραυμάτων, μωλωπισμών κιρσών φλεβών και εγκαυμάτων. Το έλαιο του είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για ηλιακά εγκαύματα.
Το βαλσαμέλαιο παρασκευάζεται από τις ανθοφόρες κορυφές του βοτάνου. Έχει ένα έντονο κόκκινο χρώμα και είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό σε προβλήματα φλεγμονών του δέρματος , των μυών και του συνδετικού ιστού. Χρειάζεται μόνο προσοχή στη χρήση του, γιατί δεν κάνει να εκθέτουμε την περιοχή επάλειψης στον ήλιο.
Παρασκευάζεται ως έγχυμα στις περιπτώσεις άγχους, νευρικής έντασης, ευερεθιστότητα ή συναισθηματικές διαταραχές που έχουν σχέση με την εμμηνόπαυση ή το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1-2 κουταλιές του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10-15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε έως τρεις φορές την ημέρα. Το βάμμα το χρησιμοποιούμε για ένα διάστημα περίπου 2 μηνών σε περιπτώσεις μακροχρόνιας νευρικής έντασης που οδηγεί σε εξάντληση και κατάθλιψη. Στα παιδιά που βρέχουν το κρεβάτι τους μπορούμε να δώσουμε 5-10 σταγόνες το βράδυ.