Ελιά
Ελιά
Η λατινική της ονομασία Olea europaea L. ssp. Europea (Ελιά η Ευρωπαϊκή). Τη συναντούμε με τις ονομασίες ελιά ή λιόδεντρο και ανήκει στην οικογένεια oleaceae. Αειθαλές δέντρο που φτάνει και ξεπερνά τα 10 μέτρα, με μεγάλη διάρκεια ζωής μια και μπορεί να ξεπεράσει τα 1000 χρόνια. Κορμός εύρωστος και ροζιασμένος. Τα φύλλα της από 4 έως 10 εκατοστά μήκος, είναι αντίθετα, λογχοειδή, μυτερά. Στο πάνω μέρος έχουν χρώμα σκουροπράσινο και στο κάτω ασημένιο. Τα άνθη της είναι λευκά και πολύ μικρά.
Καλλιεργείται από τα πανάρχαια χρόνια. Θεωρείται το παλαιότερο καρποφόρο δέντρο της Μεσογείου. Αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν στις Κυκλάδες, έφεραν στο φως απολιθωμένα φύλλα ελιάς, τα οποία σύμφωνα με τις σύγχρονες μεθόδους χρονολόγησης φαίνεται να είναι ηλικίας 50-60.000 ετών!
Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, η ελιά ήταν για τους Έλληνες ιερό δέντρο. Θεωρήθηκε πηγή υγείας και ζωής. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία η ελιά φυτεύτηκε στην Ακρόπολη, από τη Θεά Αθηνά. Για τον λόγο αυτό και οι κάτοικοι της, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης προς την Θεά έδωσαν στην πόλη τους το όνομά της.
Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπο που γράφει ο Σοφοκλής για το θαυμάσιο αυτό δέντρο στον «Οιδίπους επί Κολονώ»
«η σταχτόχρωμη ελιά,
η παιδοτρόφα,
που ποτέ κανείς ή νέος ή γηραιός
με χέρι εχθρικό θα σώσει ν’ αφανίσει,
γιατί απάνω της τα παντ’ ανοιχτά
ο Μόριος Δίας
και η γλαυκόφθαλμη Αθηνά
έχουν τα μάτια».
Ο καρπός της ήταν ευλογημένος, σύμβολο γνώσης, σοφίας, αφθονίας, υγείας, δύναμης και ομορφιάς. Τα κλαδιά της έγιναν στεφάνια για να στεφανώνουν τους νικητές των Ολυμπιακών αγώνων και ο πολύτιμος χυμός των καρπών της, το ελαιόλαδο, ήταν το βραβείο για τους νικητές των περίφημων Παναθηναϊκών Αγώνων που γίνονταν προς τιμή της θεάς Αθηνάς. Αλλά σύμφωνα και με τις χριστιανικές παραδόσεις, η ελιά ήταν το πρώτο δένδρο που αναδύθηκε από τα νερά μετά τον μεγάλο κατακλυσμό, δείχνοντας στον Νώε ότι ο άνθρωπος μπορούσε να κατοικήσει πάλι στη γη. Έτσι η ελιά έγινε κομιστής της νέας ειρήνης ανάμεσα στο Θεό και τον άνθρωπο.
Στην Κρήτη, η καλλιέργεια της ελιάς ξεκίνησε γύρω στο 3500 π.Χ. Πάμπολλα ελληνικά και ρωμαϊκά γραπτά αναφέρονται στην ελιά και τον ευεργετικό της ρόλο. Αναφορές στην ελιά βρίσκονται τόσο στη Βίβλο όσο και στο Κοράνι.
Μετά το 16ο αιώνα, οι Ευρωπαίοι έφεραν την ελιά στο Νέο Κόσμο και άρχισε η καλλιέργειά της στην Καλιφόρνια, στο Μεξικό, στο Περού, στη Χιλή και στην Αργεντινή. Υπολογίζεται ότι σήμερα υπάρχουν γύρω στα 800 εκατομμύρια ελαιόδενδρα στον κόσμο με τη συντριπτική πλειοψηφία στις μεσογειακές χώρες.
Σήμερα στη χώρα μας υπάρχουν περίπου 150 εκατομμύρια ελαιόδεντρα.
Θα ήταν βέβαια απίθανο ένα τέτοιο δέντρο να μην έχει και θεραπευτικές ιδιότητες για τον άνθρωπο. Τα φύλλα της περιέχουν ελαιανολικό οξύ, ελαιαστερόλη, ελαιουροπεϊνη και τριτερπενοειδείς αλκοόλες. Δρουν ως διουρητικά και υποτασικά και ενδείκνυνται σε προβλήματα υπέρτασης. Δρουν επίσης θετικά σε προβλήματα αθριτισμού και ρευματισμών (λαμβάνεται ένα φλιτζάνι συμπυκνωμένου αφεψήματος, μία ώρα μετά το κύριο φαγητό. Το αφέψημα παρασκευάζεται αν βράσουμε σε ένα φλιτζάνι νερό 20 φύλλα ελιάς για 15 λεπτά).
Το λάδι περιέχει γλυκερίδια λινελαϊκού και ελαϊκού οξέος και πολυφαινόλες. Δρα καρδιοπροστατευτικά, ως μαλακτικό της επιδερμίδας, ήπιο υπακτικό και θρεπτικό. Ενδείκνυται σε προβλήματα που δημιουργούνται από υψηλή χοληστερόλη. Είναι χολαγωγό στη λιθίαση της χολής.
Το ελαιόλαδο ανακατωμένο με κόκκινο κρασί είναι ευεργετικό για τις πληγές. Ο φλοιός της ελιάς, όταν συλλέγεται από νέα κλαδιά του δέντρου και παρασκευασθεί ως αφέψημα είναι καλό αντιπυρετικό. Εξωτερικά ενδείκνυται σε προβλήματα πιτυρίδας, ξηροδερμίας και για να μαλακώνει την κυψελίδα των αυτιών.