Δίανθος

Κυνόγλωσσο
Βιότοπος – περιγραφή: Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Cynoglossum officinale L. (Κυνόγλωσσο το φαρμακευτικό) και στη χώρα μας το συναντούμε με τις ονομασίες κυνόγλωσσο, σκυλόγλωσσο, κυνόγλωσσα, γουργουγιάννης, γοργόγιαννι. Στον χώρα μας υπάρχουν πέντε είδη του φυτού, τα τέσσερα εκ των οποίων συναντούμε και στο νησί μας. Πρόκειται για το (Cynoglossum columnae Ten (Κυνόγλωσσο) , το Cynoglossum creticum Miller (Κυνόγλωσσο το κρητικό), το Cynoglossum lithospermifolium (Κυνόγλωσσο το ασιατικό) και το Cynoglossum sphacioticum (Κυνόγλωσσο το σφακιανό).
Ανήκει στην οικογένεια των Βοραγινοειδών.
Είναι φυτό διετές, με ρίζα κάθετη και φτάνει σε ύψος τα 80 εκατοστά. Τα φύλλα του είναι μαλακά, χνουδωτά, πλατιά, λογχοειδή, με σταχτί χρώμα, τα οποία αναδύουν μία δυνατή μυρωδιά όταν τα τρίψουμε. Η μυρουδιά τους θυμίζει ποντικό. Άλλοι αναφέρουν ότι η μυρωδιά του φυτού θυμίζει τράγο ή σκύλο. Τα άνθη του είναι μικρά, καστανοκόκκινα και σχηματίζουν ταξιανθία βόστρυχο. Περιέχουν πλούσιο νέκταρ και προσελκύουν τις μέλισσες.
Φυτρώνει σε όλη την Ευρώπη. Το συναντούμε σε ξέφωτα δασών και βραχώδεις πλαγιές.

Συστατικά-χαρακτήρας
Η ρίζα και οι σπόροι του βοτάνου περιέχουν ένα αιθέριο έλαιο, ταννίνη και τα αλκαλοειδή κυνογλωσσίνη, και κονσολιδίνη τα οποία ανακουφίζουν από τον πόνο, επηρεάζουν όμως το κεντρικό νευρικό σύστημα.
Η ρίζα περιέχει επίσης λιπαρή χρωστική ουσία, ρητινώδη ουσία, ινουλίνη, κομμιώδη ύλη, πιμελικό οξύ, υποξαλικό κάλιο, οξεϊκό ασβέστιο και ξυλώδεις ίνες.
Τα φύλλα του περιέχουν αλλαντοίνη, η οποία αποτελεί σημαντικό παράγοντα που επιταχύνει την θεραπευτική διαδικασία στο σώμα μας. Η γεύση του βοτάνου είναι στυφή και προκαλεί ναυτία.

Ιστορικά στοιχεία:
Η κυνόγλωσσα έχει χρησιμοποιηθεί από την αρχαιότητα ως θεραπευτικό βότανο. Την θεωρούσαν παράλληλα ναρκωτικό και δηλητηριώδες φυτό. Γνώριζαν όμως, πως όταν το βότανο αποξηρανθεί δεν ήταν πλέον επικίνδυνο και το χρησιμοποιούσαν ως αντιβηχικό, μαλακτικό, για διάρροιες και κολικούς.

Άνθιση – συλλογή – χρησιμοποιούμενα μέρη
Το φυτό ανθίζει από τον Μάιο μέχρι τον Αύγουστο. Τα φύλλα συλλέγονται την άνοιξη του πρώτου χρόνου του φυτού. Την ρίζα την μαζεύουμε την άνοιξη του δεύτερου χρόνου. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα αέρια μέρη του φυτού και η ρίζα του (ιδιαίτερα η καρδιά της ρίζας).

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Το φρέσκο φυτό περιέχει την κυνογλωσσίνη η οποία είναι τοξική για τα ψυχρόαιμα ζώα, ενώ αντίθετα είναι λίγο τοξική για τα θηλαστικά και τον άνθρωπο. Το φρέσκο φυτό όπως προαναφέραμε είναι δηλητηριώδες, αλλά το ξερό δεν είναι.
Σε ξερή κατάσταση τα φύλλα και οι ρίζες είναι αντιβηχικά και μαλακτικά. Βοηθούν πολύ σε προβλήματα ξερού και νευρικού βήχα, σε πρόβλημα καταρροής καθώς και σε διάρροια με κολικούς, ανακουφίζει από τους πόνους. Βοηθά σε προβλήματα αιμορροΐδων. Θεωρείται πολύ αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση της αϋπνίας. Σήμερα στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιείται η ρίζα του βοτάνου.

Παρασκευή και δοσολογία: Παρασκευάζεται ως έγχυμα (τα φύλλα) ή ως αφέψημα (η ρίζα). Η ποσότητα που χρησιμοποιούμε για 1 λίτρο νερού είναι 30 έως 60 γραμμάρια. Πίνουμε ένα φλιτζάνι κρύο την ημέρα πριν μας πιάσει ο βήχας.
Τα φύλλα χρησιμοποιούνται εξωτερικώς ως κατάπλασμα και σε πυκνό βραστάρι ως κομπρέσες πάνω σε εγκαύματα.

Προφυλάξεις:
Χρειάζεται προσοχή στην λήψη του βοτάνου γιατί παρουσιάζονται οι ναρκωτικές του ιδιότητες μετά την εσωτερική λήψη μεγάλης ποσότητας. Παράλληλα ενδέχεται να έχει καρκινογόνες ιδιότητες (αν και το φυτό έχει χρησιμοποιηθεί σε έρευνες για τη θεραπεία του καρκίνου). Σήμερα το κυνόγλωσσο έχει την φήμη ότι βοηθά στην αντιμετώπιση των καρκινικών όγκων. Λόγω της τοξικότητάς του πρέπει να γίνεται μόνο φαρμακευτική χρήση.