Περιγραφή

Γλυκάνισο

Βιότοπος – περιγραφή:

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Pimpinella anisum (Πιμπινέλλα το άνισο). Το συναντούμε ακόμη με το όνομα  Άνισον του Διοσκουρίδου,  Γλυκανθής, Άνισος, Ιλίκιον, Πιμπινέλα κ.α. Ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδοφόρων.

Είναι φυτό χνουδωτό, ποώδες, μονοετές που καλλιεργείται από την αρχαία εποχή. Οι σπόροι του είναι φαρμακευτικοί, αρωματικοί και αρτυματικοί. Συνήθως χρησιμεύει στην άρτυση γλυκισμάτων και άρτων, για αρωματισμό ποτών, για βραστάρια γιατί είναι ευστόμαχο και για παραγωγή αιθέριου ελαίου, που είναι χρήσιμο στη φαρμακοποιία, ποτοποιία και μυροποιία. Στην Ελλάδα η καλλιέργεια του είναι περιορισμένη. Υπάρχει και άλλη ποικιλία το Ρηξιπετροειδές γλυκάνισον  (P. Saxagraga) που το συναντούμε στην Ελλάδα με 6 διαφορετικές ποικιλίες και του οποίου η ρίζα είναι φαρμακευτική. Ο Διοσκουρίδης το ονόμαζε έμπετρον.

Το φυτό φτάνει σε ύψος τα 40-60 εκατοστά. Το γλυκάνισο έχει άνθη μικρά λευκά σε σκιάδια αρκετά μεγάλα. Φύλλα με μεγάλες στρογγυλές περιφέρεις και τρεις λοβούς. Στέλεχος με λεπτές ραβδώσεις, άκαμπτο, διακλαδιζόμενο, ως επί το πλείστον εσωτερικώς πλήρες. Καρπό αυγοειδή, χνουδωτό.

 

Ιστορικά στοιχεία:

Βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Ο Ιπποκράτης  (460-370π.Χ.) πίστευε ότι ο γλυκάνισος σταματούσε το φτάρνισμα. Θεόφραστος και  Διοσκουρίδης το αναφέρουν ως άνισον, ενώ ο Πλίνιος αναφέρεται στη θετική δράση των σπόρων σε προβλήματα στομάχου.

Οι αρχαίοι Έλληνες το συνιστούσαν στα κρυολογήματα.

Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν το γλυκάνισο σε ένα ιδιαίτερο γλύκισμα που το έτρωγαν μετά το γεύμα τους για να χωνεύουν.

Στην Κίνα το χρησιμοποιούν εδώ και χιλιετίες για φουσκώματα και καθαρή αναπνοή.

Οι πρώτοι Άγγλοι βοτανολόγοι το σύστηνα για λόξιγκα, παραγωγή γάλακτος , πονοκέφαλους και άσθμα.

Στην Κρήτη έβραζαν τους σπόρους του γλυκάνισου και το έδιναν στα βρέφη για τα εντερικά αέρια. Τους χρησιμοποιούσαν ακόμη για την κατασκευή ούζου από ρακή. Έβγαζαν και ένα είδος λεβάντας σαν κολόνια  για τα κορίτσια. Την εποχή της Τουρκοκρατίας το πουλούσαν οι αχτάρηδες.

Αχτάρικα ήταν μικρά στενά μαγαζάκια που είχαν χτίσει οι Τούρκοι μετά την άλωση του Χάνδακα (Ηράκλειο). Εκεί πουλούσαν μπαχαρικά, ανθόνερο, μαστίχα, κιρμίζο, σαλισάμπρι και ζάχαρη σε μικρή ποσότητα σαν φάρμακο. Η λέξη ήταν παραφθορά της τούρκικης λέξης ατάρ που σημαίνει μυρεψός (αρωματικός). Οι Κρήτες τον είπαν αχτάρ, αχτάρη και το μαγαζί αχτάρικο.

 

Συστατικά-χαρακτήρας:

Το βότανο περιέχει κουμαρίνες, φλαβονοειδή, αιθέριο έλαιο (2-6%) με κύριο συστατικό την trans- ανηθόλη (80-95%). Περιέχει ακόμη υδατάνθρακες 50%, λιπίδια 16%, β-αμυρίνη (τριτερπένιο), στιγμαστερόλη (φυτική στερόλη), παλμιτικά και στεατικά άλατα,τανίνη, χολίνη και ρητίνη.

 

 

Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:

Το φυτό ανθίζει από Ιούλιο έως Σεπτέμβριο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται κύρια ο σπόρος και η ρίζα του φυτού. Συλλέγεται Μάρτιο – Απρίλιο και Σεπτέμβριο – Οκτώβριο

 

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:

Η θεραπευτική δράση του γλυκάνισου οφείλεται κυρίως στην παρουσία της ανηθόλης η οποία σχετίζεται δομικά με τις κατεχολαμίνες, αδρεναλίνη, νοραδρεναλίνη και ντοπαμίνη.

Είναι ένα θερμαντικό, διεγερτικό χόρτο, το οποίο βελτιώνει την πέψη, δρα ευεργετικά στο συκώτι και το κυκλοφοριακό σύστημα και έχει αποχρεμπτική και οιστρογονική δράση. Είναι αρκετά αποτελεσματικό μέσο ενάντια στους σπασμούς των εσωτερικών μυών (του στομάχου και των εντέρων).

Βοηθά στην αποβολή των αερίων των εντέρων (άφυσο) και αυξάνει την έκκριση υγρών από όλους τους ενδοκρινικούς αδένες, συμπεριλαμβάνοντας και την έκκριση των γαλακτούχων αδένων.

Επειδή το αιθέριο έλαιο του γλυκάνισου αποβάλλεται από τον οργανισμό τμηματικά και από την αναπνοή συμβάλλει και στον καθαρισμό των φλεμάτων από τους αναπνευστικούς οδούς.

Για τις ιδιότητές του αυτές ο γλυκάνισος χρησιμοποιείται στις ανωμαλίες του στομάχου και των εντέρων, αυξάνει την αποβολή αερίων των εντέρων και την περισταλτικότητα τους, χρησιμοποιείται ενάντια στον βήχα και τον ερεθισμό των άνω αναπνευστικών οδών, στην βραχνάδα της φωνής, σαν εφιδρωτικό και αντιπυρετικό μέσο. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στα παιδιά για βρογχικά προβλήματα και άσθμα. Το αφέψημα των σπόρων έχει καλή δράση και συμβουλεύεται σαν διουρητικό μέσο στις ασθένειες των νεφρών, του συκωτιού και του παγκρέατος συνδυασμένο με άλλα κατάλληλα σκευάσματα. Συστήνεται στις μητέρες που θηλάζουν γιατί αυξάνει το γάλα. Συνδυάζεται καλά με τον δυόσμο για πεπτικά προβλήματα και κολικούς των εντέρων. Οι σπόροι του γλυκάνισου συνδυάζονται καλά και με τα άνθη του κράταιγου για τη βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας. Εξωτερικά το έλαιο μπορεί να συνδυαστεί με μια βάση αλοιφής για την θεραπεία της ψώρας. Το γλυκανισέλαιο επίσης βοηθά στην αποβολή των ψειρών.

Η από του στόματος χορήγηση ανηθόλης σε ποντίκια με όγκο ασκίτου Ehrlish έδειξε αντικαρκινική δράση.

Για κολικό που συνοδεύεται από τυμπανισμό ανακατεύουμε Γλυκάνισο με ίσες ποσότητες από Μάραθο και Κάρβι. Για την βρογχίτιδα συνδυάζεται καλά με το Βήχιο, το Μαρρούβιο και τη Λομπέλια.

Η ρίζα του φυτού χρησιμεύει στην παρασκευή ενός βάμματος που χρησιμοποιείται από τη λαϊκή ιατρική εναντίον του πονόλαιμου, της φαρυγγίτιδας, της λαρυγγίτιδας και της βρογχίτιδας. Η νωπή ρίζα είναι αντιδιαρροική. Το ομοιοπαθητικό βάμμα της ρίζας συνίσταται για τους πονοκεφάλους και τη ρινορραγία.

 

 

Παρασκευή και δοσολογία:

Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Πριν τη χρήση συνθλίβουμε ελαφρά τους σπόρους για να ελευθερωθούν τα πτητικά έλαια. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1-2 κουταλιές του τσαγιού σπόρους και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10-15 λεπτά. Πίνουμε ένα φλιτζάνι τρεις φορές την ημέρα. Για τον τυμπανισμό πίνουμε το ρόφημα αργά-αργά πριν από τα γεύματα.

Για παιδιά έως ενός έτους χρησιμοποιούμε 1 γραμμάριο σπόρων για ένα φλιτζάνι νερό. Για παιδιά 1 – 4 ετών χρησιμοποιούμε 2 γραμμάρια σπόρων σε ένα φλιτζάνι νερό και για παιδιά άνω των 4 ετών χρησιμοποιούμε δόση ενηλίκων.

Η δοσολογία για το αιθέριο έλαιο είναι 0,05-0,2 ml 3 φορές ημερησίως.

Υπό μορφή βάμματος η δοσολογία είναι 0,3 – 1 ml τρεις φορές την ημέρα.

 

Προφυλάξεις:

Ο γλυκάνισος μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση. Δεν συστήνεται η χρήση ελαίου γλυκάνισου σε άτομα με δερματίτιδα.

Η οιστογόνος δραστηριότητα της ανηθόλης και των πολυμερών της, μπορεί να έχει επιπτώσεις σε ταυτόχρονη θεραπεία   με ορμόνες συμπεριλαμβανομένης της από στόματος αντισυλληπτικής θεραπείας και της ορμονικής αποκατάστασης μέσω χαπιών, εάν λαμβάνονται υπερβολικές δόσεις.

Υπερβολική κατανάλωση γλυκάνισου μπορεί να προκαλέσει νευρολογικά αποτελέσματα.