Περιγραφή

Ιπποκαστανέα

 

Βιότοπος – περιγραφή:

Η επιστημονική ονομασία του δέντρου αυτού είναι Aesculus hippocastanum L. (Αίσκουλος η Ιπποκαστανέα). Η κοινή της ονομασία είναι Ιπποκαστανέα ή Aγριοκαστανιά. Είναι ιθαγενές δέντρο των Ινδιών που φτάνει σε ύψος μέχρι τα 35 μέτρα. Η Ιπποκαστανέα είναι ένα δέντρο μεγαλοπρεπές με μεγάλα παλαμοειδή φύλλα και εντυπωσιακές ανθοταξίες λευκών ανθέων, με αποχρώσεις κίτρινου ή ροζ χρώματος στη βάση των πετάλων. Τα άνθη μετατρέπονται σε στρογγυλούς σκουροπράσινους καρπούς (που μοιάζουν με τα κάστανα), σκεπασμένους με σκληρό φλοιό. Δεν πρέπει να συνδέουμε την Ιπποκαστανέα με την Καστανιά.  Οι καρποί του δέντρου αυτού, τα αγριοκάστανα δεν τρώγονται. Έχουν όμως σημαντικές θεραπευτικές ιδιότητες που θα αναφέρουμε στη συνέχεια.

 

Ιστορικά στοιχεία:

Οι αυτόχθονες φυλές των ινδιάνων στην Αμερική χρησιμοποιούσαν διάφορα είδη Aisculus εδώ και εκατονταετίες για θεραπευτικούς σκοπούς. Οι φυλές Κοστανόα και Καβαήσου χρησιμοποιούσαν την A. California  για τις αιμορροΐδες και η φυλή Μεντοκίνο χρησιμοποιούσε τον φλοιό για πονόδοντους.

Εισήχθη στην Κεντρική και Νότια Ευρώπη τον 16^ο αιώνα και σήμερα ευδοκιμεί άγρια στο βόρειο ημισφαίριο από τα Βαλκάνια μέχρι τα Ιμαλάια.  Δεν άργησαν βέβαια στην Ευρώπη να ανακαλύψουν ότι το δέντρο είχε θεραπευτικές ιδιότητες.

Οι Τούρκοι χρησιμοποιούσαν το βότανο πάρα πολλά χρόνια. Το 1576 μεταφέρθηκε σε άλλες περιοχές της Ευρώπης από την Κωνσταντινούπολη.  Το 1720 η Γαλλική ιατρική την είχε προτείνει ως αντιπυρετικό φάρμακο, σε αντικατάσταση της κινίνης. Στην Ευρώπη το χρησιμοποιούσαν για κοινό ή τεταρταίο πυρετό. Αργότερα αποκαλύφθηκε πως επρόκειτο για ελονοσία και ότι το κινίνο που έβγαζαν από τον φλοιό των δέντρων του γένους Κιγχόνη της Νότιας Αμερικής ήταν αποτελεσματικότερο. Έκτοτε το χρησιμοποιούσαν περισσότερο για ασθένειες όπως η εντερίτιδα, η διάρροια και η ποδάγρα.

 

Συστατικά-χαρακτήρας:

Οι δραστικές ουσίες που περιέχει είναι διάφορες σαπωνίνες η σημαντικότερη από τις οποίες είναι η αισκιγενίνη (αισκίνη), τανίνες, ένα γλυκοσίδιο, το αισκουλοσίδιο, του οποίου η γενίνη είναι η αισκουλελόλη (κουμαρίνη) και φλαβόνες.

 

 

Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:

Το δέντρο ανθίζει αργά την άνοιξη. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούμε τον φλοιό και τους καρπούς του δέντρου. Τα φύλλα και τα φρέσκα τσόφλια περιέχουν χρήσιμες χρωστικές ουσίες για μάλλινα και διάφορα υφάσματα, δίνοντας γρήγορα και ωραία χρώματα , κίτρινο, πορτοκαλί και κυρίως καφέ.

 

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:

Είναι βότανο στυπτικό και αντιφλεγμονώδες. Η Ιπποκαστανέα όπως υπονοεί και το όνομά της, χρησιμοποιούταν για την θεραπεία των ενοχλημάτων που εντοπίζονταν στον θώρακα των αλόγων, κυρίως βήχα. Στον άνθρωπο, τα αγριοκάστανα έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά για προβλήματα που δημιουργούνται από την ελαττωμένη παροχή αίματος στις φλέβες. Ανακουφίζουν συμπτώματα  μυρμιγιάσματος, πόνων, κνησμού, κόπωσης και αίσθημα βάρους ή κρύου που συνδέεται με κακή κυκλοφορία στα πόδια. Το βότανο αυτό στην ουσία δυναμώνει τα τοιχώματα των αγγείων. Αυτό σημαίνει ότι η Ιπποκαστανέα είναι ωφέλιμη στην καταπολέμηση των κιρσών, πρησμένων ποδιών (που οφείλονται σε φλεβικής φύσεως προβλήματα), και αιμορροΐδων. Για την θεραπεία της φθομβοφλεβίτιδας χρησιμοποιείται το αφέψημα ή το βάμμα του βοτάνου. Αυτό μαλακώνει και σταδιακά διαλύει και απορροφά τους θρόμβους, μαλακώνει τους πόνους και ελαττώνει τα πρηξίματα.

Εδώ και μερικά χρόνια έχει επίσης φανεί ευεργετική η εξωτερική χρήση της αλοιφής του βοτάνου για δερματικά προβλήματα. Αυτή δυναμώνει τα κύτταρα του δέρματος και βοηθά σε διάφορα προβλήματα αισθητικής και ιατρικής φύσης όπως η κυτταρίτιδα και η γήρανση του δέρματος.

H Ιπποκαστανέα μας εφοδιάζει επίσης με δύο από τα ανθοϊάματα του Μπαχ. Το Chestnut bud που χορηγείται για την ψυχολογική κατάσταση ατόμων που «δεν εκμεταλλεύονται πλήρως τις εμπειρίες της ζωής, που χρειάζονται περισσότερο χρόνο από τους άλλους για να μάθουν τα μαθήματα της καθημερινότητας» και το White Chestnut που παρασκευάζεται από τα άνθη και χορηγείται σε όσους «δεν είναι σε θέση να βγάλουν από τον νου τους ανεπιθύμητες σκέψεις και αμφιβολίες».

Το αφέψημα του φλοιού συστήνεται για φλεγμονές του προστάτη.

 

 

Παρασκευή και δοσολογία:

Το καλύτερο σκεύασμα για εσωτερική χρήση είναι το βάμμα, το οποίο διατίθεται και σε ταμπλέτες.

Υπό μορφή βάμματος μπορούμε να παίρνουμε 2,5 ml , τρεις φορές την ημέρα. Σε εσωτερική λήψη το συνδυάζουμε με ηπατικά βότανα όπως η Υδραστίδα.

Εξωτερικά το χρησιμοποιούμε υπό μορφή κρέμας ή αλοιφής. Αν χρησιμοποιήσουμε βάμμα στα επιθέματα πρέπει να το αραιώνουμε με Αμαμηλίδα.

Για τις αιμορροΐδες χρησιμοποιούμε το αφέψημα του φλοιού σε καθιστικά μπάνια ή κλύσματα.

Το έγχυμα του βοτάνου παρασκευάζεται ρίχνοντας σε 2-3 κουταλάκια του τσαγιού ξηρό βότανο ένα φλιτζάνι βραστό νερό. Το αφήνουμε για 15 λεπτά, ανακατεύοντας συνέχεια το σουρώνουμε και το πίνουμε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αν θέλουμε μπορούμε να το γλυκάνουμε με μέλι.

 

Προφυλάξεις:

Σε μεγάλες ποσότητες να αφαιρούμε τον φλοιό των σπόρων γιατί μπορεί να είναι τοξικός.

Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται εξωτερικά σε σκασμένο δέρμα γιατί οι σαπωνίνες που περιέχει μπορούν να ερεθίσουν την περιοχή. Αν το δέρμα δεν είναι σκασμένο η χρήση του βοτάνου είναι ασφαλής.

 

*Άρθρο του Σάκη Κουβάτσου στα Χανιώτικα νέα