Περιγραφή

Μαιντανός

 

Βιότοπος – περιγραφή:

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι  Petroselinum crispum (Πετροσέλινο το ούλον) και το συναντούμε με τα ονόματα Μαϊντανός, Πετροσέλινο, Περσέμολο, Περσίμουλο, Κουδουμέντο, Μυρωδία, Μακεδονίσι. Ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδοφόρων.

Διακρίνεται σε τρία είδη. Τον κοινό, τον κατσαρό και τον σαρκόριζο (με ογκώδες ρίζωμα 12-15 εκ.) που προτιμάται από τη φαρμακευτική καθώς περιέχει απιόλη.

Είναι διετές, αρωματικό καλλιεργήσιμο φυτό που φτάνει σε ύψος τα 90 εκατοστά. . Τα φύλλα του είναι τρίφυλλα, πτεροειδή, δαντελωτά στις άκρες ενός λεπτού λυγισμένου μίσχου και οι ρίζες του άσπρες, σαρκώδεις και γογγυλώδεις. Το καλοκαίρι του δεύτερου χρόνου, βγάζει σε σχήμα ομπρέλας μικρά ασπροκίτρινα άνθη ακολουθούμενα από μικρούς σπόρους με αυγοειδές σχήμα. Αν πάρουμε ένα λυγερό φύλλο μαϊντανού και το τρίψουμε στα δάκτυλά μας θα βγάλει μία λεπτή ευχάριστη μυρωδιά, πολύ χαρακτηριστική, αντίθετα με το φοβερό Κώνειο με το οποίο μοιάζει πολύ. Το Κώνειο μυρίζει σαν τα κάτουρα της γάτας.

Ο Μαϊντανός ευδοκιμεί στις Μεσογειακές χώρες, αλλά μια σγουρή ποικιλία του καλλιεργείται σε όλες τις χώρες, γιατί αντέχει και στα πιο κρύα κλίματα.

Επειδή ο μαϊντανός φυτρώνει σε κάθε απίθανο σημείο με ευκολία, ο λαός μας έχει την φράση «ξεφύτρωσε σαν μαϊντανός» για αυτούς οι οποίοι ανακατεύονται παντού χωρίς να έχουν τις απαραίτητες γνώσεις

Η γεύση του είναι γλυκιά και στυφή και η δράση του στον οργανισμό είναι δροσιστική.

 

Ιστορικά στοιχεία:

Γνωστό βότανο από την αρχαιότητα.

Ο Διοσκουρίδης γράφει για το βότανο «ότι φύεται εν Μακεδονία εν αποκρύμνοις τόποις».

Διοσκουρίδης και Πλίνιος αναφέρουν το βότανο ως «πετροσέλινο» και το συνιστούσαν ως ευστόμαχο, διουρητικό και εμμηναγωγό. Οι αρχαίοι Έλληνες δεν τον έτρωγαν, αλλά οι Ρωμαίοι όχι μόνο τον έτρωγαν, αλλά και στις μεγάλες τους γιορτές φορούσαν στο κεφάλι στεφάνια από Μαϊντανό, για να απορροφά τις αναθυμιάσεις του κρασιού και για να αποφεύγουν το μεθύσι. Επίσης ντοπαριζόντουσαν με αυτόν οι μονομάχοι στις ρωμαϊκές αρένες.

Έλληνες και Ρωμαίοι μασούσαν μαϊντανό γιατί πίστευαν ότι το άρωμα του τόνωνε τον εγκέφαλο και ενεργοποιούσε τη δημιουργικότητα τους. Οι στρατιώτες τάιζαν με μαϊντανό τα άλογα που τραβούσαν πολεμικές άμαξες. Όπως αναφέρεται οι στρατιώτες του μεγάλου Αλεξάνδρου αν είχαν ψείρες, τρίβανε μαϊντανό στα σημεία όπου η φαγούρα ήταν ανυπόφορη.

Μετά τον Μεσαίωνα άρχισε να χρησιμοποιείται και στη μαγειρική.

 

 

Συστατικά-χαρακτήρας:

Περιέχει πολλή βιταμίνη Α (β-καροτένιο),  Β (θειαμίνη και ριβοφλαβίνη) και τρεις φορές περισσότερη βιταμίνη C απ’ ό,τι τα εσπεριδοειδή. Περιέχει ακόμη τις βιταμίνες νιασίνη, παντοθενικό οξύ, πυριδοξίνη, φολικό οξύ, τοκοφερόλη, βιταμίνη Κ και βιοτίνη. Ο μαϊντανός είναι πλούσιος σε μέταλλα και περιέχει περισσότερο σίδηρο από οποιοδήποτε άλλο πράσινο λαχανικό. Περιέχει ακόμη κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο, νάτριο, θείο, φώσφορο, χλώριο, ιώδιο, μαγγάνιο, χαλκό, ψευδάργυρο και φθόριο.

Αποτελείται από νερό 81,1%, πρωτεΐνες 4,4%, υδατάνθρακες 0,4-7,4%, φυτικές ίνες 4,3%

Ο μαϊντανός περιέχει αιθέριο έλαιο με αγγειοδιασταλτικές ιδιότητες. Το αιθέριο έλαιο του φυτού περιέχει απιόλη, μιριστισλίνη και πινένη.

Το φυτό περιέχει ακόμη το φλαβονικό απιγκενίνη, το οποίο ελαττώνει τις αλλεργικές αντιδράσεις (το χρησιμοποιούν κατά του άσθματος, πνευμονικών παθήσεων και του βραχνιάσματος) και είναι αποτελεσματικό αντιοξειδωτικό

 

Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:

Ανθίζει από τον Ιούλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται όλο το φυτό. Η ρίζα το φθινόπωρο (από φυτά δύο χρόνων). Οι σπόροι τον Αύγουστο – Σεπτέμβριο, ολόκληρο το φυτό από Ιούνιο έως Σεπτέμβριο για θεραπευτική χρήση, διότι ως άρτυμα συλλέγεται όλο το χρόνο.

 

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:

Ο Μαϊντανός έχει τονωτικές, διεγερτικές, ορεκτικές, ανακουφιστικές και καθαρτικές ιδιότητες. Χρησιμοποιείται κυρίως σαν διουρητικό.

Έχει εξαιρετικές αντισηπτικές ιδιότητες, δυναμώνει γενικά το ανοσοποιητικό σύστημα και ενισχύει τη νεφρική λειτουργία με μία ήπια διουρητική δράση, “καθαρίζοντας” το αίμα. Ο νωπός χυμός του μαϊντανού κάνει καλό στον πυρετό, το βήχα, τη γρίπη καθώς και σε όλες τις πνευμονικές παθήσεις. Το αφέψημά του έχει αντίστοιχες ιδιότητες και παράλληλα βοηθάει την καλή κυκλοφορία του αίματος και ρυθμίζει την πίεση. Ηρεμεί επίσης το στομάχι και κάνει καλό στη ναυτία. Βελτιώνει την πέψη και διεγείρει τη λειτουργία των επινεφριδίων και του θυρεοειδούς και βελτιώνει τον μεταβολισμό και τη σεξουαλική ικανότητα.

Συστήνεται ακόμα στην αρτηριοσκλήρυνση, υπέρταση, διαταραχές του κύκλου των εμμήνων, γυναικολογικές αιμορραγίες και αδυναμία της μήτρας.

Εξωτερικά χρησιμοποιείται μετά τη γέννα σαν κατάπλασμα από φρέσκα φύλλα για το πρήξιμο του στήθους, τη διευκόλυνση της ροής του γάλακτος, τη θεραπεία πληγών που δεν κλείνουν εύκολα και εσωτερικά ως μητροτονωτικό. Μαλακώνει γενικά τους πόνους και θεραπεύει μώλωπες και θλάσεις, λειχήνες και ουλίτιδα. Σταματά την επιβολβίτιδα, απαλύνει την αίσθηση του «καψίματος» στις φλεγμονές και ερεθισμούς των ματιών και είναι αποτελεσματικό ενάντια στα τσιμπήματα των εντόμων. Σε τσιμπήματα σφήκας, μέλισσας εξαφανίζεται ο πόνος αν τρίψουμε το μέρος με φύλλα μαϊντανού. Ο χυμός του μαϊντανού μαζί με οινόπνευμα είναι ευεργετικός για εντριβές κατά των νευραλγιών.

Οι σπόροι και τα φύλλα του φυτού εμποτισμένα σε νερό αποτελούν τονωτική λοσιόν για τα μαλλιά.

 

Παρασκευή και δοσολογία:

Ο μαϊντανός χρησιμοποιείται νωπός για σαλάτες και ο χυμός του πίνεται (1 με 2 κουτάλια του τσαγιού, τρεις φορές την ημέρα πριν από το φαγητό).

Η ρίζα παρασκευάζεται ως αφέψημα. Βράζουμε ένα κοφτό κουταλάκι του τσαγιού σε ένα φλιτζάνι νερό για 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε πρωί και βράδυ.

Αν θέλουμε να αποφύγουμε τις πιθανές παρενέργειες του αφεψήματος  (όπως εντερορραγίες, ίλιγγοι, ελάττωση καρδιακών παλμών) μπορούμε να το παρασκευάσουμε ως έγχυμα.

Το έγχυμα γίνεται ρίχνοντας ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε ένα κουταλάκι του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε σκεπασμένο για 20 λεπτά.

Οι σπόροι παρασκευάζονται ως αφέψημα και αυτοί. Βράζουμε μισό κουταλάκι του τσαγιού σπόρους σε ‘ένα φλιτζάνι νερό για 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε πρωί και βράδυ.

Αν το βότανο είναι φρέσκο βράζουμε 20 γραμμάρια σε ένα φλιτζάνι νερό και πίνουμε ένα φλιτζάνι την ημέρα.

Το αιθέριο έλαιο λαμβάνεται με 3-4 σταγόνες πάνω σε ζάχαρι και πολλές φορές την ημέρα.

Προφυλάξεις:

Ο Μαϊντανός σε υπερβολικές δόσεις μπορεί να προκαλέσει αποβολή στις έγκυες, βλάβες στα νεφρά και στο συκώτι , φλεγμονές των νεφρών και γαστροεντερική αιμορραγία.

Το αφέψημα του βοτάνου είναι καλό να μην  λαμβάνεται περισσότερο από τρεις συνεχόμενες ημέρες.

Η υπερβολική κατανάλωση προκαλεί ιλίγγους και μείωση του αριθμού των καρδιακών παλμών. Χρειάζεται ακόμη περισσότερη προσοχή από όσους αντιμετωπίζουν κυκλοφορικά προβλήματα ή νεφρικές δυσλειτουργίες.

 

Κουβάτσος Φίλιππος, Κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος (Απόφοιτος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών), Αλλαγιάννη 13, Κορωπί, Τηλ. επικοινωνίας: 2106021750