Περιγραφή

Φλαμουριά

 

Βιότοπος – περιγραφή:

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Tilia europaea (Τίλια η Ευρωπαϊκή) και ανήκει στην οικογένεια των Τιλιαϊδών. Το συναντούμε με τις ονομασίες φλαμουριά, σφεντάμι, τίλια, φυλλουριά, φιλύρα και άλλες. Στον τόπο μας υπάρχουν μόλις λίγα δέντρα φλαμουριάς, αλλά στην υπόλοιπη Ελλάδα  είναι πολύ κοινό δέντρο και ιδιαίτερα το συναντούμε στα δάση της Ηπείρου, της Μακεδονίας, της Πελοποννήσου, της Κέρκυρας και της Εύβοιας.

Είναι πολυετές μεγάλο δέντρο με ισχυρό ριζικό σύστημα, που μπορεί να φτάσει σε ύψος  τα 15-25 μέτρα. Υπάρχουν δέντρα που η ηλικία τους φτάνει τα 2.000 χρόνια! Σε μερικές περιοχές το ύψος τους φτάνει τα 40 μέτρα.

Καλλιεργείται και σαν καλλωπιστικό δέντρο. Έχει καρδιοειδή πριονωτά φύλλα  με μεγάλο μίσχο και καταλήγουν σε μυτερό άκρο. Τα άνθη φέρονται κατά ταξιανθίες από τρία τουλάχιστον άνθη στις μασχάλες φύλλων νεαρών βλαστών με μεγάλο ποδίσκο. Οι μέλισσες τα αγαπούν πολύ. Ο καρπός είναι καρύδι, αυγοειδές, ασύμμετρο, μονόσπερμο, με καστανό τεφρόχρουν τριχωτό τοίχωμα.

Υπάρχουν περίπου 30  είδη όπως η Μεγαλόφυλλος, η Μικρόφυλλος, η Κοινή, η Πιλώδης με μικρές παραλλαγές κ.α. . Όλες οι ποικιλίες έχουν τις ίδιες θεραπευτικές ιδιότητες εκτός από την Αργυρώδη η οποία δεν έχει άρωμα. Για διάκριση έχει την κάτω επιφάνεια των φύλλων της λευκή και έχει άνθη διπλά.

Το ανοιχτόχρωμο ξύλο του δέντρου είναι ακριβό και έχει πολλές χρήσεις, μια από τις οποίες είναι η κατασκευή μουσικών οργάνων.

 

 

Ιστορικά στοιχεία:

Είναι δέντρο γνωστό εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τους καρπούς του δέντρου ως φάρμακο κατά των αερίων της κοιλιάς. Ο Διοσκουρίδης έλεγε ότι ο χυμός των φύλλων και τα φύλλα σε επιθέματα θεραπεύουν δαγκώματα φιδιών, ενώ ο Πλίνιος συμπλήρωσε ότι τα φίδια δεν τολμούν να πλησιάσουν ούτε στη σκιά του δέντρου.

Η ονομασία τίλιο, προέρχεται από την αντίστοιχη ιταλική tiglio, που πάρθηκε από το λατινικό tilia, η προέλευση του οποίου είναι η αρχαιοελληνική πτελέα (φτελιά). (Μείζον ελληνικό λεξικό, “Τεγόπουλου-Φυτράκη”).

Το ίδιο λεξικό, ετυμολογεί το φλαμούρι από το μεσαιωνικό φλαμούριον, υποκοριστικό του φλάμουρον και ορίζει ως φλαμούρι, το δέντρο φιλύρα και το ξύλο του/ το αφέψημα από το τίλιο/ τα φύλλα του δέντρου αυτού.

Οι χωρικοί διατηρούσαν  τους καρπούς της φλαμουριάς σε ξύδι και αλάτι και τους έτρωγαν όπως την κάπαρη.

Οι ιθαγενείς της Αμερικής χρησιμοποιούσαν τον φλοιό της TILIA Americana για προβλήματα στομάχου  και του ουροποιητικού συστήματος.

Σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες, όποιος κοιμόταν κάτω από τη φλαμουριά μεταφερόταν αστραπιαία στη γη των νεράιδων.

 

 

Συστατικά-χαρακτήρας:

Τα άνθη και τα φύλλα του δέντρου περιέχουν μαλακτικές ουσίες, πτητικά έλαια πλούσια σε φαρνεζόλη, γλίσχρασμα, φλαβονοειδή, εσπεριδίνη, φραξινοσιδική κουμαρίνη, βανιλίνη, στυπτικά και ουσίες παρόμοιες με την βιταμίνη Ε.

 

 

Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:

Ανθίζει στις αρχές του καλοκαιριού, Ιούνιο ή Ιούλιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα άνθη και τα φύλλα. Συλλέγονται αμέσως μόλις ανθίσουν.

 

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:

Είναι ένα αρωματικό βότανο που δρα ως διουρητικό, ήπιο στυπτικό, αποχρεμπτικό, ηρεμεί τα νεύρα και κατεβάζει την υψηλή πίεση του αίματος, αυξάνει την εφίδρωση, ελευθερώνει τους σπασμούς και βελτιώνει την πέψη.

Χρησιμοποιείται εσωτερικά και δρα θετικά σε προβλήματα υπέρτασης, αρτηριοσκλήρυνσης, καρδιακές και πεπτικές ανωμαλίες που συνοδεύονται με ανησυχία, ουρικές φλεγμονές, γρίπη, αναπνευστική καταρροή, ημικρανία, νευρική υπερένταση και πονοκέφαλους.

Το έγχυμα των ανθών και των φύλλων το παίρνουμε σε κρυολογήματα που συνοδεύονται από πυρετό (συνάχι, βήχα, γρίπη, φλέματα, βρογχίτιδα κ.α.). Χάρη στην ιδιότητα του βοτάνου να προκαλεί εφίδρωση και αύξηση της διούρησης, τα άνθη χρησιμοποιούνται και σε ασθένειες των νεφρών και της ουρήθρας, όπως επίσης και για να ελαφρώσουν τους πόνους και να βελτιώσουν την λειτουργία του στομάχου. Χρησιμοποιείται επίσης ως χολαγωγό στις ασθένειες του συκωτιού και πέτρες στη χολή. Είναι καλό ηρεμιστικό και μας βοηθά να κοιμηθούμε καλά και ήρεμα.

Ενισχύει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και βοηθά στη πρόληψη των καρδιοπαθειών μια και έχει θετική δράση στη μείωση της χοληστερόλης και την χαλάρωση των αρτηριών.

Το μέλι από άνθη φλαμουριάς θεωρείται ότι είναι πολύ καλής ποιότητας και βοηθά σε προβλήματα λοιμώξεων και  είναι καταπραϋντικό.

Το τσάι Τίλιου είναι πολύ δημοφιλές στη Γαλλία και πίνεται ως καθημερινό ρόφημα. Αρέσει στα παιδιά χάρη στη γλυκιά του γεύση, πράγμα που το καθιστά ένα από τα αγαπημένα τους βότανα. Τα ηρεμεί αν είναι νευρικά, βοηθά στις αϋπνίες και ανακουφίζει από τον βήχα και τα κρυολογήματα. Θερμαίνει και χαλαρώνει το πεπτικό σύστημα και είναι ευεργετικό για όσους είναι πολυάσχολοι και τρώνε βιαστικά.

 

Παρασκευή και δοσολογία:

Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε μία κουταλιά του τσαγιού άνθη, το σκεπάζουμε και το αφήνουμε για 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα. Για να πετύχουμε εφίδρωση σε περίπτωση πυρετού χρησιμοποιούμε 2-3 κουταλιές του τσαγιού.

Το τίλιο συνδυάζεται πολύ καλά με τον Κράταιγο και τον Ιξό για την υψηλή πίεση και με τον Λυκίσκο για τη νευρική πίεση. Σε κρυολογήματα και γρίπη συνδυάζεται καλά με τον Σαμπούκο.

Σε βάμμα παίρνουμε 1-2 ml βάμματος τρεις φορές την ημέρα.

 

Προφυλάξεις:

Αν είμαστε στρεσαρισμένοι, νευρικοί και πολυάσχολοι το τίλιο μας είναι πολύτιμο. Αν όμως είμαστε πάρα πολύ κουρασμένοι ας μην το πιούμε, γιατί λόγω της  καταπραϋντικής του δράσης μπορεί να επιδεινώσει το αίσθημα της κόπωσης.

Τα άνθη που χρησιμοποιούμε πρέπει να έχουν συλλεγεί στις αρχές της άνθισης, γιατί στη συνέχεια αναπτύσσουν ναρκωτικές ιδιότητες.

Άρθρο του Σάκη Κουβάτσου στα Χανιώτικα Νέα