Περιγραφή

Φλισκούνι

 

Βιότοπος – περιγραφή:

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι MENTHA aquatica (Μέντα η υδροχαρής). Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών. Λατινικά συνώνυμα είναι τα MENTHA palegium,  PULEGIUM, MENTHA podagraria

Είναι πολυετές φυτό με ποικιλία μορφών, με έμμισχα ωοειδή φύλλα, οδοντωτά και επιμήκη. Στέλεχος όρθιο ή πλάγιο, πρασινωπό ή κοκκινωπό, χνουδωτό. Άνθη σε ακραίο, στρογγυλωπό κεφάλιο, χρώματος ερυθρού μέχρι ανοιχτού ιώδους, στις μασχάλες των φύλλων. Αρχικά το Φλισκούνι σχηματίζει ένα μικρό φυτό που αναδίνει έντονο άρωμα μέντας. Κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, οι μίσχοι αναπτύσσονται στητοί, σε ύψος 50 εκατοστών περίπου και το ανώτερο ζευγάρι φύλλων περιβάλλεται από σπείρες λουλουδιών.

Είναι φυτό που δείχνει την ύπαρξη νερού. Φυτρώνει κατά μήκος των ποταμών, ρυακιών, σε υγρούς τόπους και έλη.

Το συναντούμε με τις ονομασίες Φλισκούνι (παντού), Φλεσκούνι (Κέρκυρα), Φλουσκούνι, Αγιασμός (Κεφαλονιά), Γληφόνι ή Βληχόνι, Βρωμοδυόσμος, Γλεχούνι, Γληχούνι (Σίφνο), Γλυφωνάκι.

Γνωστό βότανο για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, με έντονο άρωμα Χρησιμοποιείται  και στη μαγειρική με μέτρο σε σαλάτες, σούπες και σάλτσες.

Τα έλαια του προστίθενται σε κρέμες που βελτιώνουν την κυκλοφορία του αίματος στο δέρμα και προφυλάσσουν από τους ψύλλους. Λίγα αποξηραμένα φύλλα στο μαξιλάρι ή το καλάθι των κατοικίδιων ζώων κρατά τους ψύλλους μακριά.

 

Ιστορικά στοιχεία:

Πρόκειται για το Γλήχων ή Βλήχρον του Διοσκουρίδη.

Οι γιατροί της αρχαιότητας θεωρούσαν ότι το βότανο είχε εμμηναγωγικές ιδιότητες. Οι παλιοί γιατροί  χρησιμοποιούσαν το άγριο φλισκούνι για κοκίτη και γενικότερα για παθήσεις των αναπνευστικών οργάνων.  Θεωρούσαν το βότανο σπουδαίο αντιαρθριτικό φάρμακο και για τον λόγο αυτό το ονόμαζαν και «μέντα ποδαγκράρια».

Ο Κέλσος  (2^ος αιώνας μ.Χ.) συνιστούσε τον ατμό του φυτού κατά των πόνων των δοντιών.

Στη λαϊκή ιατρική πίστευαν ότι τονώνει το νευρικό σύστημα καθώς και την καρδιά, σε οινοπνευματούχα παρασκευάσματα (λικέρ). Το συνιστούσαν ως αποχρεμπτικό κατά των βρογχικών κατάρρων και χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα από τον λαό κατά του άσθματος, κυρίως των γέρων, που τους «ανοίγει» τα αναπνευστικά όργανα, όπως το έρπυλο, η φασκομηλιά και ο τραγορίγανος.

Το αφέψημα του φυτού σε κρασί το χρησιμοποιούσαν ως μαλακτικό και διαλυτικό, σε πλύσεις και κομπρέσες. Με καταπλάσματα επίσης στους μαστούς των λεχώνων σταματούσαν την γαλακτόρροια.

Ο Γκίλιμπερ συνιστούσε το αιθέριο έλαιο της μέντας σε επαλείψεις κατά της γαλακτικής εμφράξεως των μαστών.

Στην Κύπρο το λένε «Πριντζίολο» και λένε ότι σε υψηλές δόσεις είναι αφροδισιακό. Σε ένα παλιό Ιατροσοφικόν μάλιστα δίνουν την ακόλουθη συνταγή «χόχλασε νερόν 50 δρ.βάλε μέσα 5 κλωνιά γλυφόνι, σκέπασέ το έως να γενή χλιαρόν και πίετο και είναι ωφέλιμον».

Στην Κρήτη ήταν βότανο γνωστό στη λαϊκή ιατρική. Το χρησιμοποιούσαν σαν βραστάρι θερμαντικό, κατά της διάρροιας και των εντερικών παρασίτων. Το χρησιμοποιούσαν ακόμη ως αντίδοτο για τις ξινίλες. Στα παιδιά το έδιναν  αν είχαν κοκίτη με μέλι ή ζάχαρη. Στην Αγιά Ρουμέλη Σφακίων το χρησιμοποιούσαν κατά της διόγκωσης της σπλήνας. Το έβαζαν και κοπανισμένο ως κατάπλασμα σε ερεθισμούς δέρματος. Στο Ηράκλειο το έλεγαν μέντα και θεωρούσαν ότι διέγειρε τις «επαναστάσεις της σαρκός»! Έτσι δεν έκανε να το πίνουν τα καλά κορίτσια! Φύτρωνε άφθονο έξω από τα τείχη «έξω απ’ τω Χανιώ, την Πόρτα» στα χεντέκια. Οι χωρικές το έβαζαν στις σταφίδες τις σπιτικές για μυρωδιά και κατά των ζουζουνιών. Αποκαλούσαν δε «Φλισκούνη», τον καχεκτικό άνθρωπο (προφανώς λόγω του λεπτού σχήματος του φυτού).

 

Συστατικά-χαρακτήρας:

Όλα τα είδη μέντας μοιάζουν στα συστατικά τους με την «μέντα την πιπερώδη». Το φλισκούνι θεωρείται ότι είναι πιο περιεκτικό σε συστατικά.

Τα φύλλα περιέχουν αιθέριο έλαιο, ρητίνες, πικρή ουσία και τανίνη. Το αιθέριο έλαιο δεν περιέχει μεντόλη όπως συμβαίνει με την MENTHA piperita.

 

Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:

Ανθίζει από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα και οι ανθισμένες κορυφές. Συλλέγεται κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας.

 

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:

Δρα ως αντιφυσητικό, χολαγωγό, αντιδιαρροϊκό, σπασμολυτικό.

Το έγχυμα των νωπών φύλλων δίνει ένα  εξαιρετικό αντιφυσητικό τσάι, σαν εκείνο της MENTHA piperita αλλά χωρίς τα μειονεκτήματα της μεντόλης.

Έχει επίδραση επί του ήπατος, κατά της διάρροιας και κυρίως εναντίον των μυϊκών συσπάσεων (κράμπες).

Είναι ευστόμαχη και βοηθά σε περιπτώσεις γαστραλγιών, εντεραλγιών και οδονταλγιών. Δρα κατά των νευρικών εμέτων, των μητρόπονων, ιλίγγων και ημικρανίας.

Συνδυάζεται καλά με δυόσμο, μαλοτίρα, και γλυκάνισο ως αντιγριπικό

Το έγχυμα του βοτάνου είναι χρήσιμο για πλύση πληγών που πυορροούν. Το κατάπλασμα του βοτάνου βοηθά σε αποστήματα, δοθιήνες και μώλωπες. Σε γαργάρες κάνει καλό σε παθήσεις του ρινοφάρυγγα, τον βήχα και γενικά ασθματικές και γριπώδεις καταστάσεις. Το μάσημα των νωπών φύλλων δρα ως αντιεμετικό και είναι χρήσιμο για να απαλλαγεί κανείς από την μυρωδιά του σκόρδου.

 

 

Παρασκευή και δοσολογία:

Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα κουτάλι του φαγητού σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10-15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε 2-3 φορές την ημέρα, μετά το φαγητό. Αν θέλουμε το γλυκαίνουμε με μέλι.

Για εξωτερική χρήση, γαργάρες, κομπρέσες και μπάνια χρησιμοποιείται τσάι πιο συμπυκνωμένο.

 

Προφυλάξεις:

Πρέπει να αποφεύγεται η υπερβολική χρήση του βοτάνου από τις εγκύους.