Περιγραφή

Ευφρασία

Βιότοπος – περιγραφή:

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Euphrasia officinalis. Η κοινή του ονομασία είναι Ευφρασία που προέρχεται από την ελληνική λέξη ευφροσύνη που σημαίνει «καλή διάθεση». Η αγγλική του ονομασία είναι Eyebright εξ αιτίας των θεραπευτικών της ιδιοτήτων. Ανήκει στην οικογένεια  των Σκροφουλαριδών.

Είναι φυτό πολύχρονο και ποώδες με φύλλα αυγοειδή, οδοντωτά, άμισχα και αντίθετα. Το στέλεχος διακλαδίζεται στο πάνω μέρος. Έχει άνθη λευκά με μακρές φλέβες βιολέ. Στίγμα κίτρινο στο κάτω χείλος. Έχει ύψος έως 20 πόντους. Είναι ιθαγενές στην Ελλάδα και έχει βρεθεί στην Πίνδο και τον Παρνασσό.

 

Ιστορικά στοιχεία:

Τα φυτά του είδους Ευφρασία, ιδίως η Euphrasia officinalis, χρησιμοποιούντο κάποτε για να θεραπεύουν τα μάτια και η σύγχρονη έρευνα έχει αποφδείξει ότι το φυτό έχει ευεργετικές ιδιότητες για τέτοια χρήση. Το έγχυμα του βοτάνου το χρησιμοποιούσαν συχνά μαζί με χαμομήλι ως αποστειρωτικό και επίσης ζεστό σε κομπρέσα πάνω σε κουρασμένα μάτια. Αυτό εξαφάνιζε την  αίσθηση του καψίματος.

Κατά τον μεσαίωνα η Ευφρασία χρησιμοποιήθηκε ως τονωτικό.

 

Συστατικά-χαρακτήρας:

Περιέχει γλυκοσίδια περιλαμβανόμενης της αουκουβίνης, τανίνες, ρητίνες και πτητικό έλαιο. Είναι πλούσιο σε βιταμίνες A, C, περιέχει σύμπλεγμα βιταμινών Β, βιταμίνες D και E , πυρίτιο, ίχνη χαλκού και ψευδαργύρου. Περιέχει ακόμη οξέα (καφφεικό και φερουλικό οξύ), αλκαλοειδή, φλαβονοειδή, φυτοστερόλες, και υδατάνθρακες (αραβινόζη, γλυκόζη, γαλακτόζη). Το καφφεικό οξύ δρα ως βακτηριοστατικό ενώ οι ιριδοειδείς γλυκοσίδες (αουκουβίνη) έχουν καθαρτικές ιδότητες

 

Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:

Ανθίζει από τον Ιούλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Χρησιμοποιούνται τα ξηρά αέρια μέρη του. Συλλέγουμε ολόκληρο το φυτό κατά την ανθοφορία, στα τέλη του καλοκαιριού και το φθινόπωρο και το ξηραίνουμε σε μέρος που αερίζεται καλά.

 

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:

Δρα ως αντικαταρροϊκό, στυπτικό και αντιφλεμονώδες.

Είναι ένα εξαιρετικό βότανο για τα προβλήματα των βλεννογόνων μεμβρανών. Ο συνδυασμός των αντιφλεγμονωδών και στυπτικών της ιδιοτήτων την κάνουν χρήσιμη σε πολλές παθήσεις. Εσωτερικά η Ευφρασία είναι ένα ισχυρό αντικαταρροϊκό και έτσι μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην ρινική καταρροή, στην παραρινοκολπίτιδα (ιγμορίτιδα) και σε άλλες συμφορητικές καταστάσεις.

Είναι περισσότερο γνωστή για τις παθήσεις των ματιών όπου βοηθά σε οξείες ή χρόνιες φλεγμονές, στο τσούξιμο και το δάκρυσμα των ματιών, καθώς και στην υπερευαισθησία στο φως. Σαν κομπρέσα, αλλά και με εσωτερική λήψη χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις επιπεφυκίτιδας και βλεφαρίτιδας.

Συνδυάζεται πολύ καλά στις καταρροϊκές παθήσεις με το Σολιντάγκο, τα άνθη Σαμπούκου και την Υδραστίδα. Στις αλλεργικές περιπτώσεις που επηρεάζουν τα μάτια μπορεί να συνδυασθεί με την Εφέδρα. Με τη μορφή λοσιόν για τα μάτια συνδυάζεται καλά με την Υδραστίδα και την αποσταγμένη Αμαμηλίδα.

 

Παρασκευή και δοσολογία:

Παρασκευάζεται ως έγχυμα. ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1 κουταλιά του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε για 10-15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε, τρεις φορές την ημέρα.

Για κομπρέσες, ρίχνουμε μία κουταλιά του τσαγιού ξηρό βότανο σε μισό λίτρο νερό και το βράζουμε για 10 λεπτά. Το αφήνουμε να κρυώσει λίγο. Υγραίνουμε την κομπρέσα (από βαμβάκι, γάζα ή μουσελίνα) στο χλιαρό υγρό, την στύβουμε ελαφρά και την βάζουμε πάνω στα μάτια. Την αφήνουμε για 15 λεπτά. Επαναλαμβάνουμε τη χρήση της κομπρέσας αρκετές φορές την ημέρα.

Στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιείται για προβλήματα βλεννογόνων (καταρροή), ιδίως στους οφθαλμούς και τη μύτη, σε επιπεφυκίτιδα, αίσθηση άμμου στα μάτια, συνεχή όξινη (καυστική) δακρύρροια, σε έντονη και μη καυστική ρινική καταρροή, κρυολογήματα και βήχα με έντονη δακρύρροια.

 

Προφυλάξεις:

Εξωτερικά δεν πρέπει να χρησιμοποιείται πολύ. Μεγαλύτερη δραστικότητα έχει στην εσωτερική του χρήση. Σε περιπτώσεις υπερδοσολογίας βάμματος έχουν αναφερθεί παρενέργειες όπως νοητική σύγχυση, κεφαλαλγία, αυξημένη πίεση στα μάτια με δακρύρροια, θολή όραση, φαγούρα, ερυθρότητα, δύσπνοια, αμνησία, πολυουρία και εφίδρωση

Κουβάτσος Φίλιππος, Κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος, (Απόφοιτος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών), Αλλαγιάννη 13, Κορωπί, Τηλ. επικοινωνίας: 2106021750