Περιγραφή

Σημύδα

 

Βιότοπος – περιγραφή:

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Betula pendula (Βετούλη η κρεμοκλαδής). Ανήκει στην οικογένεια των Βετουλοειδών και στη χώρα μας τη συναντούμε στα βόρεια (Φαλακρό όρος, Παγγαίο, Βόρα και Πάϊκο) με την ονομασία σημύδα ή μπέτουλα. Το βότανο το συναντούμε σε πεδιάδες, σε δροσερά δάση και υγρούς τόπους σε όλη την Ευρώπη και τη βόρειο Ασία.

Η σημύδα  είναι κομψό και γεμάτο χάρη δέντρο που φτάνει σε ύψος μέχρι τα 15 μέτρα. Έχει λεπτά, ντελικάτα κλαδιά και φύλλα που κινούνται εύκολα στον άνεμο. Ο απαλός και ασημόχρωμος φλοιός είναι χαρακτηριστικός και οι δενδροστοιχίες με σημύδες αποτελούν μοναδικό θέαμα το φθινόπωρο. Το δέντρο χαρακτηρίζεται από τον λευκό, παπυρώδη  φλοιό του, που αποσπάται κατά πλάκες. Η βάση του κορμού είναι γκρίζα και με ρυτίδες. Τα κλαδιά φέρνουν μικρά εξογκώματα. Δέντρο φυλλοβόλο. Φύλλα εναλλασσόμενα, ωοειδή, οξύληκτα, οδοντωτά, που το φθινόπωρο αποκτούν χρυσοκίτρινο χρώμα. Είναι δέντρο που  αυτογονιμοποιείται και ο καρπός του είναι ξηρός και αρραγής.

Ο χυμός του δέντρου είναι δημοφιλής γιατί από αυτόν παρασκευάζεται το κρασί σημύδας.

 

 

Ιστορικά στοιχεία:

Το όμορφο αυτό δέντρο ήταν γνωστό εκατοντάδες χρόνια πριν για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Οι λαοί της Σιβηρίας τη θεωρούσαν το Κοσμικό Δέντρο και για τους Ρώσους ήταν το σύμβολο της άνοιξης. Οι Κέλτες τη θεωρούσαν το δέντρο των νεκρών (τους σκέπαζαν με τα φύλλα της) αλλά πάνω από όλα τη είχαν ως σύμβολο μεταμόρφωσης γιατί φύτρωνε στα υψηλότερες πλαγιές από όλα τα άλλα φυλλοβόλα δέντρα.

 

Συστατικά-χαρακτήρας:

Τα νεαρά φύλλα της σημύδας, είναι πλούσια σε σαπωνίνες. Περιέχουν ένα φλαβονικό διουρητικό παράγωγο, την υπεροσίδη, τερπένια και τανίνες. Τα μάτια περιέχουν ένα πτητικό έλαιο. Ο φλοιός περιέχει μπετουλινόλη (καμφορά της μπετούλας) και ένα γλυκοσίδιο (την μπετουλοδίση).

 

Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:

Ανθίζει Απρίλιο και Μάιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα νεαρά φύλλα, οι οφθαλμοί, ο γαλακτώδης χυμός που συλλέγεται από τον κορμό και ο φλοιός. Τα φύλλα συλλέγονται στα τέλη της άνοιξης ή το καλοκαίρι, είτε πριν ανοίξουν είτε όταν ανοίξουν πλήρως. Όταν συλλέγεται ο φλοιός δεν πρέπει να αφαιρείται ολόκληρος δακτύλιος γύρω από τον κορμό, γιατί το δέντρο θα μαραθεί.

 

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:

Δρα ως διουρητικό, αντισηπτικό και τονωτικό.

Τα φύλλα της σημύδας είναι αποτελεσματικό ίαμα για την κυστίτιδα και άλλες λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος. Επίσης αποβάλλουν τη περίσσεια του ύδατος από το σώμα. Ίσως λόγω της καθαριστικής και διουρητικής της δράσης, το φυτό αυτό έχει χρησιμοποιηθεί για την ουρική αρθρίτιδα, τους ρευματισμούς και τους ήπιους αρθριτικούς πόνους. Επειδή τα φύλλα είναι πλούσια σε κάλιο, η χρήση τους ως διουρητικά δεν προκαλεί έλλειψη καλίου όπως συμβαίνει με τα διουρητικά φάρμακα. Η χρήση εσωτερικά βοηθά και σε πρόβλημα ψωρίασης.

Τα μάτια ασκούν χολαιρετική επίδραση. Ο φλοιός καταπραΰνει τον μυϊκό πόνο αν χρησιμοποιηθεί εξωτερικά, βάζοντας την εσωτερική υγρή πλευρά του φρέσκου φλοιού πάνω στο δέρμα. Εξωτερικά επίσης είναι ωφέλιμο σε προβλήματα εκζέματος και ψωρίασης.

Η σημύδα μπορεί να συνδυασθεί με αρκτοστάφυλο για ουρικές λοιμώξεις, ενώ για τον ρευματικό πόνο συνδυάζεται καλά με τη μαύρη ιτιά.

Στην ποδάγρα είναι εξαιρετικά ωφέλιμο βότανο, καθώς συμβάλλει στη μείωση του ουρικού οξέως στον οργανισμό, του παράγοντα που δημιουργεί την πάθηση αυτή.

Αν λοιπόν υποφέρετε από ποδάγρα μπορείτε να πίνετε προληπτικά τσάι από φύλλα σημύδας, σε καθημερινή βάση. Κάτι άλλο που βοηθά είναι μία δίαιτα απαλλαγμένη από τροφές που περιέχουν πουρίνη, καθώς αυτές συμβάλλουν στην αύξηση του ουρικού οξέως. Αποφεύγουμε επίσης το κόκκινο κρασί, τα θαλασσινά, τις φακές και τα φασόλια.

 

Παρασκευή και δοσολογία:

Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε σε 1-2 κουταλιές του τσαγιού ξερά φύλλα σημύδας ένα φλιτζάνι βραστό νερό και το αφήνουμε για 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα. Υπό μορφή βάμματος, παίρνουμε 1-2 ml βάμματος τρεις φορές την ημέρα.

Τον χυμό τον χρησιμοποιούμε φρέσκο ή συντηρημένο σε αλκοόλ σαν διουρητικό και αντιφλεγμονώδες. Υπό μορφή αλοιφής χρησιμοποιείται εξωτερικά σε περιπτώσεις ψωρίασης και εκζέματος.

 

Προφυλάξεις:

Δεν έχουν αναφερθεί παρενέργειες από την χρήση του βοτάνου. Τηρούμε απλά τη συνιστώμενη δοσολογία.

 

Κουβάτσος Φίλιππος Κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος, (Απόφοιτος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών), Αλλαγιάννη 13, Κορωπί, Τηλ. επικοινωνίας: 2106021750